AVETABER Blog posts
«Ելէ՛ք դրա միջից, ժողովո՛ւրդ իմ, որպէսզի մասնակից չլինէք դրա մեղքերին եւ չընդունէք դրա պատուհասները» (Յայտ. 18.4): «Եթէ երկրաւոր բաներ ասեցի ձեզ, եւ չէք հաւատում, ապա ինչպէ՞ս պիտի հավատաք, եթէ երկնաւոր բաներ ասեմ» (Յովհ. 3.12): *** Քառորդ դարից ավել է ինչ Հայաստանը հռչակվել է անկախ պետություն, սակայն առաջ գնալու փոխարեն, շարունակ հետընթաց է ապրում: Տարիներն անցնում են, հերթական ընտրությունները հաջորդում են մեկը մյուսին, իսկ երկրի վիճակը էլ ավելի է վատանում, և հայ մարդիկ հուսահատ լքում են Աստվածատուր մեր հայրենիքը ու օտար ափերում հանգրվանում: Այսպես շարունակվելու դեպքում Հայաստանը մոտ ապագայում լիովին կդատարկվի ու նրանից միայն պատմական հուշ կմնա: Առկա անմխիթար վիճակի հիմնական պատճառն այն է, որ մեր ժողովուրդը, ԽՍՀՄ-ի փլուզմամբ, չնայած դե յուրե ձեռք բերեց պետականություն, սակայն հոգով մնաց նույն այդ երկրում՝ իր ճակատագիրն ու հետագա գոյությունը հանձնելով ձևափոխված «չարի կայսրության» տնօրինությանը: Եվ ամենևին էլ պատահական չէր, որ Հայաստանի ղեկավարներ դարձան նախկինում կոմունիստական կայսրությանը հավատարմորեն ծառայած մարդիկ: Նրանք անապաշխար ժողովրդի կողմից ավելի սիրելի և ընդունելի եղան, քան օրինակ Պարույր Հայրիկյանը, ով, ձեռնոց նետելով ռուսական իմպերիալիզմին, իր ողջ գիտակցական կյանքում պայքարել էր Ազատ և Անկախ Հայաստանի , հայ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի համար: Ներկայիս «կուսակցական լիդերների» գերակշիռ մասը կամ նրանց ավագ սերունդները ժամանակին հավատարիմ ծառաներն էին լենինյան կռապաշտության: Նրանք տարին երկու անգամ ժողովրդին առաջնորդում կամ իրենք էին առաջնորդվում դեպի աշխարհի առաջին քրիստոնյա երկրի մայրաքաղաքի կենտրոնական հրապարակ. պետք էր անցնել գլխավոր կուռքի առջևով և «փա̃ռք լենինին, ուռա̃» խանդավառ վանկարկումներով հավատարմության հրապարակային խոստովանություն կատարել: Այո, մեր երկրում Աստծո փոխարեն, ըստ էության, պաշտվում էր սատանայի գլխավոր ծառան՝ հակաքրիստոսը, ով ոչ միայն պատերազմ հայտարարեց Աստծուն, այլև Հայոց պետականության կործանման գլխավոր դերակատարը եղավ: Եվ չնայած ԽՍՀՄ-ն անցավ պատմության գիրկը, այդուամենայնիվ, նույն մարդիկ, իրենց կուսակցական տոմսի գույնը փոխելով միայն, իշխանական աթոռներին մնացին: Նրանց գլխավոր առաքելությունը՝ Հայաստանը քաղաքակիրթ աշխարհին հակադրվող, մեռնող կայսրությանը վերակցելը և մեր երկիրը «վիրավոր գազանի» մարմնի մի մասը դարձնելն էր: Մեր ինքնիշխանության գլխավոր հակառակորդին, մեր դեմ պատերազմող երկրին մեծաքանակ զենք տրամադրողին համարելով դաշնակից, բարեկամ պետություն, նրանք կրկնում են հայ բոլշևիկների 1920 թվականի գործողությունները: Արդյունքում՝ Հայաստանը, չնայած ՄԱԿ-ի անդամ է, սակայն լինելով Ռուսաստանի ենթական, հայտնվեց գաղութային երկրի կարգավիճակում՝ ետ մնալով բնականոն զարգացման ընթացքից: Հայաստանի ղեկավարները միջազգային ատյաններում պաշտպանեցին ծավալապաշտ կայսրության շահերը, որով և դարձան հակառակորդ քաղաքակիրթ աշխարհին: Անձնական տեսակետից ևս դա ձեռնտու էր, որովհետև Ռուսաստանի նման անօրեն երկիր լինելով, ռուս առաջնորդի օրինակով, պաշտոնական դիրքը չարաշահելով, անարգել կարելի էր գռփել, թալանել սեփական երկիրը և ոչ մի պատասխանատվության չենթարկվել: Նրանք ոչ թե ծառայեցին ժողովրդին, այլ վերջինիս իրենց շահերին ծառայեցրեցին, արդյունքում՝ ժողովուրդը ծայրահեղ աղքատացավ, իսկ այս իշխանավորները իրենց մերձավորներով անչափ հարստացան, ինչը տեղի չէր ունենա, եթե Հայաստանը ժողովրդավարական երկրների դաշնակիցը լիներ: Ըստ էության, մեկ թիմ կազմող երեք նախագահներն էլ, ի շահ օտար երկրի, մշտապես դեմ գործեցին մեր ինքնիշխանությանը: Մասնավորապես, առաջին նախագահը դեռ 1988 թվակաի սեպտեմբերի 23-ին Ազատության հրապարակում տասնյակ հազարավոր մարդկանց առջև հայտարարեց. «Ազգային ինքնորոշում կազմակերպությունը հրապարակել է իր ծրագրերը: Դրանք օդում կախված գաղափարներ են, որոնք բոլորին են հայտնի, այսինքն բոլոր ազգերը պարզ է, որ ձգտում են անկախության: Սրանք օդում կախված գաղափարներ են հայտնի բոլորիդ»: Այդ ժամանակաշրջանում Հայաստանի անկախության հակառակորդ էր նաև, ինքն իրեն ազգային ազատագրական շարժման առաջնորդ համարող, Դաշնակցություն կուսակցությունը: Դրա ղեկավարներից Էդուարդ Հովհաննիսյանը 1991թվականին, ԽՍՀՄ փլուզումից մի քանի ամիս առաջ, վերջինիս նվիրյալ պաշտպան ներկայանալով, հայտարարում էր. «Խորհրդային երկրում անջատողական շարժումները անհաջողության են դատապարտված, քանզի ԽՍՀՄ-ը դեռ երկար ժամանակ իր ամբողջականությունը կպահպանի, և Գորբաչովն էլ կմնա իշխանության գլուխ» (Ուրբաթ շաբաթաթերթ , 1991թ., թիվ 18,19): Առաջին նախագահը 1990-ականների սկզբներին դեմ էր նաև պետության բաղադրիչներ՝ Ազգային բանակի և Սահմանադրության ստեղծմանը: Նա, մասնավորապես, առաջ քաշեց՝ «մեր պաշտպանվածությունը մեր անպաշտպանվածության մեջ է» կարգախոսը: Դեմ լինելով Սահմանադրության ընդունմանը, վերջինս վկայակոչում էր Իսրայելի օրինակը: Մինչ օրս էլ նա իր «քաղաքական համոզմունքները» չի վերանայել և մշտապես հանդես է գալիս ռուսական կայսրության շահերի դիրքերից: 2014թվականի հոկտեմբերի 10-ին Ազատության հրապարակում վերջինս հայտարարեց. «Հայաստանի անդամակցումը Եվրասիական միությանը այլևս անշրջելի իրողություն է: Իսկ այդ առթիվ երկու-երեք տասնյակ անհատների ջղաձգումներն արդեն վերածվում են զավեշտի, քանի որ երկու-երեք տասնյակ հոգի, մարդկանց մտքերը պղտորելուց բացի, ոչ մի պարագայում չեն կարող քաղաքական օրակարգ թելադրել»: Իրոք, զավեշտ է, երբ դու փորձում ես քո ապագան կապել մի կեղծ «միության» հետ, որի երեք երկրներն էլ ժողովրդավարական չեն ու կոռումպացված են, որից երկուսը մեծ քանակությամբ զենք են մատակարարում քո դեմ պատերազմողին, իսկ երրորդ երկիրն էլ, ի օգուտ քո թշնամու, քեզ հրապարակայնորեն նսեմացնում է: Ժողովրդին մշտապես ապակողմնորոշած այս «գործիչը» «մարդկանց մտքերը պղտորող» է համարում այն աիմականներին, ովքեր Պարույր Հայրիկյանի առաջնորդությամբ Ազատության հրապարակում եվրոդրոշներով պարբերաբար հանրահավաքներ էին անցկացնում ընդդեմ Հայաստանի՝ ԵՏՄ անդամակցության և հօգուտ Եվրոմիության հետ համագործակցության, որին ոչ մի քաղաքական կազմակերպություն չմիացավ: Անդրադառնալով երկրորդ նախագահին՝ նշենք, որ նա, ինչ-որ պարտքի դիմաց Ռուսաստանին հանձնեց Հայաստանի ռազմավարական նշանակության ձեռնարկությունները, որով էլ ավելի մեծացրեց մեր կախվածությունը այդ երկրից: Մեր ինքնիշխանության դեմ ուղղված գործողություններն իրենց տրամաբանական շարունակությունն ունեցան երրորդ նախագահի օրոք, երբ վերջինս 2013 թվականի սեպտեմբերի 3-ին, կասեցնելով Եվրոմիության հետ ասոցացման գործընթացը, հայտարարեց, թե Հայաստանը պետք է մտնի Մաքսային միություն: Եվ այդ մասին նա ազդարարեց ոչ թե Հայաստանում, հայ ժողովրդի առջև, այլ Մոսկվայում՝ կրեմլյան պատերի տակ: Ժամանակը միանշանակ փաստեց, որ ԵՏՄ կոչվածը տնտեսական, քաղաքական և անվտանգության տեսակետից Հայաստանին ոչ մի լավ բան չտվեց: Այն պարզապես ռուսական ծավալապաշտության հերթական դրսևորումներից մեկն էր, որում հայ նեոբոլշևիկների գործուն մասնակցությամբ ներքաշվեց նաև Հայաստանը: Խորհրդային ժամանակների կոմկուսն այսօր չկա, սակայն դրա փոխարեն մեզանում գործում է բազմակուսակցականացված կոմկուսը, որը մշտապես պետք է գովաբանի մեր անկախության հակառակորդ Ռուսաստանին, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ այն զենք է մատակարարում մեր դեմ պատերազմողին: Այն երբեք չպետք է ժողովրդին ոգեշնչի Փետրվարի 18-ով՝ հակաբոլշևիկյան մեր ապստամբությամբ, չպետք է անդրադառնա մեր իրավունքները ոտնահարող 1921թվականի մարտի 16-ին Մոսկվայում կնքված ռուս-թուրքական պայմանագրին: Եվ, եթե ԽՍՀՄ-ը փլուզված չլիներ, ապա մերօրյա այս պատեհապաշտները լենինյան կռապաշտության երդվյալ նվիրյալների շարքերում դեռ կլինեին: Հետխորհրդային Հայաստանի ներքաղաքական վիճակը թերևս հիշեցնում է ռուսական ենթակայության տակ գտնվող բանտի ներբանտային պայքար, որում որոշվում է, թե ով կլինի բանտախցի տերը, իսկ բանտախցի կալանավորները ամենևին ցանկություն չունեն բանտից դուրս գալու, այլ ձգտում են, բանտախցի լավ տեր ունենալով, բանտային պայմանները բարելավել: Դա այդպես է, որովհետև ժողովուրդը, դժգոհ լինելով իշխանություններից ու մերժելով դրանց, մշտապես հետևում է այլ ռուսամետ գործիչների: Մեր երկրում առկա բացասական դրսևորումներն իրականում կապված են ոչ թե այս «քաղաքական» գործիչների, այլ մեր ժողովրդի հոգեզուրկ վիճակի հետ: Այդ կեղծ առաջնորդները ոչ թե՝ պատճառ, այլ հետևանքն են ժողովրդի անհավատության, կռապաշտության ու ստրկամտության: Տասնամյակներ անցան, սակայն նրա հոգեմտավոր մակարդակը «լենին-պարտիա-գորբաչով-պուտին» շրջանակից այդպես էլ վեր չբարձրացավ: Պարզապես, մեռած կուռքին եկավ փոխարինելու կենդանի կուռքը: Աշխարհին տիրելու հավակնություն ունեցող հին «վլադի միրին» եկավ փոխարինելու նոր «վլադի միրը»: * * * Այժմ անդրադառնանք ամենակարևոր խնդրին. գրեթե բոլոր հայ հասարակական, քաղաքական գործիչները, մտավորականները մեր ազգի առջև ծառացած խնդիրները չեն դիտարկում միակ ճշմարիտ, այն է՝ Աստծո տեսակետից: Իրենց համար հավատքը իրականությունից կտրված մի բան է, որը լոկ ձևական նշանակություն ունի: Նրանք չեն ընդունում, որ մարդու և մարդկային հասարակության գերագույն խնդիրը աստվածահաճո լինելու առաքելությունն է, որում Աստվածաշունչ մատյանը մեր ուղեցույցը պետք է լինի: Իրենց Աստծուց ավելի իմաստուն համարելով՝ նրանք փորձում են ամուր տուն կառուցել ոչ թե Քրիստոս-Վեմի, այլ ավազի վրա: Հայաստանը Աստծո ընտրյալ և սրբազան հողն է և առանց Տիրոջ՝ այն երբեք «ապահով, բարգավաճ ու լուսավոր» չի լինի: Մեր երկիրը չի կարող վերածնունդ ապրել առանց ժողովրդի հոգևոր վերածնման և վերաքրիստոնեացման: Եվ ընդհանրապես, նյութական ձեռքբերումները առանց հոգևորի ոչ մի արժեք չունեն, ինչպես մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսն է ասել. «Ի՞նչ օգուտ է մարդուն, եթէ ամբողջ աշխարհը շահի, բայց իր անձը կորցնի»: Դար առաջ մեր ժողովուրդը, Աստծուն իր կյանքից դուրս վանելով, մեծ արհավիրքների և աղետների առաջ կանգնեց: Նույն սխալն այսօր չպետք է կրկնենք. ուստի շտկենք մեր ընթացքը և Տիրոջ ճանապարհով քայլենք: Ներկայումս ինչ որ կատարվում է մեր կյանքում, այդ թվում քաղաքական անցուդարձերը, կրում են հոգևոր խորհուրդ: Բոլոր այդ իրավիճակներում մարդը՝ անհատապես, և ազգը՝ ընդհանրական, փորձվում են Տիրոջ առաջ: Անդրադառնալով վերջին ժամանակներին վերաբերող աստվածաշնչյան վկայություններին, նշենք, որ Տիրոջ երկրորդ գալուստից առաջ երկրի վրա մի «անօրեն թագավորություն» է հաստատվելու, որը սատանայի զորությամբ է գործելու և լինելու է հակառակորդը Աստծու: Սուրբ Գրքում այն կրում է «հյուսիսի թագավորություն», «կարմիր գազան» անվանումները, որն իր իշխանությունը պետք է հաստատի նաև Տիրոջ սրբազան երկրում (Հայաստանում): Խոսքը միանշանակ խորհրդային երկրի մասին է, որը բոլոր ժամանակների ամենահակաաստված երկիրն էր: Ներկայիս Ռուսաստանն էլ այդ երկրի անապաշխար մնացուկն է: Հայտնության թղթում, դրանք իրենց մայրաքաղաքով, խորհրդանշորեն կոչվում են «խորհրդով Բաբելոն»: Աստծո պատգամը դրանում գտնվողներին հետևյալն է. «Ելէ՛ք դրա միջից, ժողովո՛ւրդ իմ, որպէսզի մասնակից չլինէք դրա մեղքերին եւ չընդունէք դրա պատուհասները» (Յայտ. 18.4): Ցավոք, մեր ժողովրդի գերակշիռ մեծամասնությունը հոգով դեռ այդ Բաբելոնում է: Նա դեռ չի ապաշխարել խորհրդային 70-ամյա կռապաշտությունից: Եվ այսօր էլ, նյութապաշտական մղումներով ծառայելով և հետևելով մերօրյա բոլշևիկներին, նա հակառակորդ է Աստծուն: Հայ ժողովուրդի ներկա սերունդը նմանվում է այն հրեաներին, որոնք ազատվել էին եգիպտական գերությունից և, Ավետյաց երկիր (մեզ համար՝ Քրիստոնյա Հայաստան) ընթանալու փոխարեն, կրկին Եգիպտոս (մեզ համար՝ Ռուսաստան) վերադառնալ էին կամենում, որի համար Տերը զգուշացնում է. «Վա՛յ նրանց, ովքեր օգնութիւն գտնելու համար իջնում են Եգիպտոս» (Ես. 31.1): Ո՛վ հայորդի, քանի դեռ ժամանակ ունես, հոգով դո՛ւրս ելիր Բաբելոնի միջից և ապաշխարի՛ր, հակառակ դեպքում, «կարմիր գազանի» պոչը դարձած, դրա հետ կգահավիժես գեհենի անդունդը: Քիչ ժամանակ է մնացել, հոգևոր քնիցդ արթնացի՛ր և խավարից դեպի լույսը ընթացի՛ր: Լուսավորվիր՛ Աստծով ու Իր խոսքով: Այդ դեպքում է, որ կազատվես Տիրոջ դատապարտությունից և Հայաստանն էլ կդարձնես Աստվածահաճո երկիր, որտեղ հավատը, հույսը և սերը մեկընդմիշտ կթագավորեն: Ամեն: Արսեն Պողոսյան
Աստվածաշնչյան շատ վկայություններ հուշում են, որ մենք ականատեսն ենք վերջին իրադարձությունների, ինչին պետք է հաջորդի մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի երկրորդ գալուստը, երբ Նա պետք է գա՝ դատելու մեռածներին և ողջերին: Սուրբ Գիրքը հստակ հայտնում է, որ Տիրոջ գալուստից առաջ հայտվելու է անօրեն թագավորը՝ իր թագավորությամբ՝ հակաքրիստոս կոչվածը. «…այն օրը չի գալու, եթե նախ ապստամբությունը չգա, և չհայտնվի անօրէնության մարդը՝ կորստյան որդին՝ Հակառակորդը, որ գոռոզամտում է այն ամենի վրա, որ կոչվում է Աստված կամ պաշտամունքի առարկա…»(Բ Թես. 3-14): Միանշանակ սա վերաբերում է Խորհրդային Միությանը (իր առաջնորդի հետ միասին), որը բոլոր ժամանակների ամենաանաստված և աստվածամերժ երկիրն էր: Դանիելի մարգարեությունում այն անվանվում է «հյուսիսի թագավորություն», Հայտնության թղթում՝ «կարմիր գազան»: Սուրբ Հովհաննեսի Հայտնությունում հիշատակված են յոթ հրեշտակները, որոնք Աստծո ցասման յոթը սկավառակները հաջորդաբար պետք է թափեն երկրի վրա (Հայտ. Գլ. 16): Ներկայումս մենք ապրում ենք վեցերորդ հրեշտակի ժամանակներում. բայց նախ անդրադառնանք հինգերորդ հրեշտակին. «Հինգերորդ հրեշտակն իր սկավառակից թափեց գազանի գահի վրա, և գազանի թագավորությունը խավար դարձավ» (Հայտ. 16.10): Սա ԽՍՀՄ փլուզումն էր, որը տեղի ունեցավ 1991թվականին: Հինգերորդին հաջորդում է վեցերորդ հրեշտակը, որի մասին ասված է. «Եվ վեցերորդ հրեշտակն իր սկավառակը թափեց մեծ Եփրատ գետի վրա, և ցամաքեցին նրա ջրերը, որպեսզի ճանապարհ բացվի Արևելքի թագավորներին» (Հայտ. 16.12): Հայտնության թղթում ջրերը խորհրդանշում են ժողովուրդներ (Հայտ. 17.15), իսկ «ջրերի ցամաքեցումը» նշանակում է, որ Եփրատ գետի շրջանում ժողովուրդները մեծ նեղություններ պետք է կրեն: Եվ, իրոք, ԽՍՀՄ փլուզումից հետո աշխարհում պատերազմական գործողությունների տարածք դարձավ Եփրատ գետի ավազանը: Այս շրջանում տեղի ունեցան մի շարք պատերազմներ, մասնավորապես՝ Իրաքաքուվեյթյան և Իրաքյան պատերազմները, մշտական զինված բախումներ թուրքերի և քրդերի միջև, Սիրիայի պատերազմը, որին նաև ավելացավ «իսլամական պետության» ռազմական գործողությունները: Այս պատերազմներում զոհվեցին հարյուր հազարավոր մարդիկ, միլիոնավոր մարդիկ էլ իրենց երկրներից արտագաղթեցին: Վեցերորդ հրեշտակին վերաբերող հատվածում կարդում ենք նաև հետևյալը. «Եվ տեսա, որ վիշապի բերանից, գազանի բերանից և սուտ մարգարեի բերանից ելնում էին երեք անմաքուր ոգիներ՝ նման գորտերի. քանզի նրանք դիվական ոգիներ էին…» (Հայտ. 16. 13): Չնայած ԽՍՀՄ-ը՝ իր առաջնորդներով անցել է պատմության գիրկը և այլևս ֆիզիկապես գոյություն չունի, սակայն լինելու է նրա ոգեղեն ներկայությունը՝ հանձինս «երեք անմաքուր ոգիների», որոնք փորձելու են վերակենդանացնել «գազանին», սակայն այն անխուսափելիորեն կորստյան է մատնվելու: Այս մասին Հայտնության մեկ այլ հատվածում կարդում ենք. «Եվ այդ գազանը, որին տեսար, որ կար, բայց այլևս չկա, պատրաստ է ելնելու անդնդից՝ գնալու համար դեպի կորուստ» (Հայտ. 17.8): Այս տողերը վերաբերում են հետխորհրդային Ռուսաստանին և դրա առաջնորդներին, որոնք գործում են անցյալի ոգով՝ ջանալով վերակենդանացնել «գազանի» թագավորությունը: Այսպիսով մոտենում ենք յոթերորդ հրեշտակի գործողության ժամանակներին, երբ Աստծո ցասումը պետք է թափվի «խորհրդով Բաբելոնի» վրա (Հայտ. 16. 17-21), և մեր Տերն էլ պետք է հայտնվի աստվածային փառքով և խոստացյալ թագավորությամբ: Այո՛, սպասենք Նրան, Ում մասին Հայտնության թուղթն ասում է. «… Նա, որ Է, որ Էր և որ գալու է. Ամենակալը» (Հայտ. 1. 8). ամեն: Արսեն Պողոսյան
Հայաստանի և հայ ժողովրդի ներկա կացությունը տագնապահարույց է: Շուտով 24 տարին կլրանա, ինչ մեր երկիրը դուրս եկավ անաստված գաղափարախոսության կնիքը կրող կոմունիստական կայսրության տիրապետությունից, իբր անկախ պետություն դարձավ, սակայն հզորանալու և առաջադիմելու փոխարեն, շարունակ ետընթաց ապրեց: Կյանքի դժվար պայմաններից դրդված՝ այս տարիներին երկրի բնակչության մոտ կեսը արտագաղթեց: Այո՛, պատմությունը կրկնվում է՝ Հայաստանը նորից դատարկվում և ամայանում է ու նորից ավանդական հարցն ենք ինքներս մեզ տալիս, թե ինչո՞ւ է հայը մշտապես գաղթականի ճակատագրին արժանանում, և ինչո՞ւ է նա իր երջանկությունը աստվածապարգև այս երկրից դուրս որոնում: Ինչպես որ մարդու կացությունը, նրա կենսունակությունը և բարօրությունը պայմանավորված են իր ֆիզիկական և հոգևոր առողջությամբ, նույն օրինաչափությունն է գործում նաև ազգի ու պետության համար: Ըստ այդմ՝ ժողովուրդը կարիք ունի արժանավոր թե՛ պետական և թե՛ հոգևոր առաջնորդների: Նրանց առաքելությունը՝ ծառայությունն է ազգին, նրա շահերին և ձգտումներին: Ցավոք Հայոց պետության ղեկավարներ դարձան մարդիկ, ովքեր ժամանակին «չարի կայսրության (Աստվածաշնչում հիշատակված «հյուսիսի թագավորության», «կարմիր գազանի») սպասավորներն էին, որոնց համար Ազատ և Անկախ Հայաստանը երբևիցե երազանք չէր էլ եղել: Նյութապաշտ այս մարդիկ, պաշտոնական դիրքի չարաշահմամբ, իրենց մերձավորներով մեծամեծ ունեցվածքի տիրացան: Ժողովուրդը ծայրահեղ աղքատացավ, իսկ այս «առաջնորդ» կոչվածները, որոնք Սուրբ Գրքով երդվել էին ազնվորեն ծառայել ժողովրդին, հանրային ունեցվածքի հաշվին, բազմապատիկ հարստացան: Նրանք դավադրաբար մեր երկրի կենսունակությունն ապահովող ձեռնարկությունները հանձնեցին նույն «չարի կայսրությանը», որը մեր օրերում այլ դիմակով է հանդես գալիս, բայց բնույթով մնացել է նույն գաղութարար երկիրը: Ազատության ձգտող ժողովուրդների հակառակորդ, մեռնող այս կայսրությանը, որին իրավամբ տրվել է «ժողովուրդների բանտ» անունը, անմտորեն համարեցինք մեր բարեկամը և ռազմավարական դաշնակիցը՝ նույն այն երկրին, որը 1920թ.-ին կործանեց Հայոց պետականությունը, այն մասնատեց, հատվածներ նվիրեց մեր հարևանին, որին էլ այսօր զինում է ընդդեմ մեզ: Այսպիսով, 1991թ.-ին մենք պաշտոնապես անջատվեցինք Ռուսաստանից, սակայն Կրեմլի հայաստանյան սպասավորների առաջնորդությամբ հոգով մնացիք այնտեղ: Նման այն հրեա ստրուկների, ովքեր Մովսեսի օրոք Եգիպտոսից դուրս էին եկել, սակայն Ավետյաց երկիր ընթանալու փոխարեն, շարունակ Եգիպտոս վերադառնալ էին կամենում: Նրանք հոգով Եգիպտոսում էին, քանզի դրա բերքն ու բարիքն էին անապատում մշտապես երազում: Աստվածաշունչը բոլոր ժամանակների համար տրված կյանքի ուղեցույց է, և ավաղ այսօրվա մեր ընթացքը դատապարտելի է, ըստ Տիրոջ այն խոսքի, թե՝ «Վա̃յ նրանց, ովքեր օգնություն գտնելու համար իջնում են Եգիպտոս» (Ես. 31.1): Եվ արդ Տիրոջ կողմից ընտրյալ մեր երկիրը, որին ի վերուստ տրված է սրբազան կոչում և առաքելություն, առավել շատ կարիք ունի արժանավոր ղեկավարի: Հարկ է նաև մտաբերենք Սուրբ Գրքի այն խոսքը, թե՝ «Արդար թագավորը բարձրացնում է իր երկիրը, իսկ անօրենը կործանում է այն» (Առակ. 29.4): Մեր երկիրը ամայանում է ոչ միայն նյութապես, այլ՝ հոգեպես, որն անշուշտ, ավելի վտանգավոր է: Մենք հոգեպես հայտնվեցինք անապատում, որովհետև չզղջացինք Քրիստոսապաշտ այս սուրբ հողում կատարված ամենամեծ սրբապղծության համար, երբ Բարձրյալի փոխարեն պաշտվում էր հակաքրիստոսը՝ Աստծո հակառակորդ առաջնորդը: 70 տարիների կռապաշտության համար չզղջացինք և չապաշխարեցինք, որովհետև այդպես էլ Տիրոջը չճանաչեցինք: Հաղորդ չեղանք Ճշմարտությանը և Սուրբ Հոգուն, դրա համար էլ շարունակեցինք ծառայել «Կարմիր գազանի» մնացուկին և դրա հայաստանյան սպասավորներին: Սակայն մեր անմխիթար վիճակի բուն պատասխանատուն, ոչ թե վերոհիշյալ «առաջնորդներն» են, այլ մենք՝ ինքներս: Այդ «առաջնորդները» ոչ թե պատճառ են,այլ՝ հետևանք. նրանք հետևանքն են մեր նյութապաշտության և կռապաշտության: Եվ անտարակույս մեր կյանքում ոչ մի դրական տեղաշարժ չի լինի, եթե մենք հոգեպես չշտկվենք, չվերածնվենք ու անառակ որդու պես հայրական տուն չվերադառնանք: Մեր երկրում և մեր ժողովրդի մեջ առկա են բազում հարցեր, որոնք լուծում են պահանջում, սակայն պետք է շատ անհավատ լինել, որպեսզի չընդունել, որ հայ ազգի գերխնդիրը վերաքրիստոնեացումն է: Ինչպես որ մարդ անհատն է իր հավատքով, վարք ու բարքով ընդունելի կամ մերժելի Աստծո համար, նույնն էլ կարելի ասել ժողովրդի համար՝ որպես մեկ ամբողջություն: Դրա համար է, որ Տերն ասում է. «Երանի̃ այն ժողովրդին, որի Տերն Աստված է» (Սաղմ. 143.15): Ինչպես որ մարդու կյանքը պետք է խարսխված լինի Քրիստոս Վեմի վրա, նմանապես մեր ազգային կյանքի հիմնաքարը քրիստոնեական հավատքը պետք է լինի: Պետք չէ մարգարե կամ շատ իմաստուն լինել, որպեսզի այս ճշմարտությանը հասու լինել, ուղղակի պետք է պարզ հավատք ունենալ կենդանի Աստծո և Իր Խոսքի հանդեպ, ընդունել, որ այս կյանքը ինքնաբուխ և ինքնանպատակ չէ. Տիրոջ կամքով մենք աշխարհ ենք եկել և ստացել հավիտենական կյանքը ժառանգելու եզակի հնարավորություն, որի համար Քրիստոսը շատ հստակ ասում է. «Նախ խնդրեցե՛ք Աստծո թագավորությունը և նրա արդարությունը» (Մատթ. 6.33): Հետևապես մոլորյալ և դժբախտ է այն մարդն ու հասարակությունը, որն այս աշխարհում հոգեղենի փոխարեն փնտրում է հողեղենը, հանուն անցավորի զոհում է ողջ հավերժությունը ու գնում դեպի գեհենի անդունդը: Մենք՝ հայերս, որպես աշխարհում քրիստոնեությունն առաջինն ընդունած ժողովուրդ, պարտավոր ենք բարձր պահել քրիստոնեության դրոշը: Մեր երկիրը, որը մարդկության ծննդի, վերածննդի օրրանը և աստվածաշնչյան Արևելքն է, որտեղից և պետք է ծագի Արդարության Արեգակի շողերը ողջ աշխարհի վրա, նախևառաջ պետք է մաքրագործվի, ինչպես Սուրբ Գրքում է գրված՝ «սրբարանը պետք է արդարանա»: Հայրենակիցնե՛ր, մեր վաղվա օրվա տերը մենք չենք և քանի դեռ ժամանակ ունենք արթնանանք հոգևոր քնից, բացենք մեր հոգու կողպված դուռը և մեր մեջ ընդունենք կյանքի Աղբյուրին, Ով բոլորին հորդորում է. «Ահավասիկ ես դռան առաջ եմ և բախում եմ. Եթե մեկը ականջ դնի իմ ձայնին և բաց անի դուռը, կմտնեմ նրա մոտ և կընթրեմ նրա հետ, և նա՝ ինձ հետ» (Հայտ. 3.20): Կյանքը մեզ համար դեռ շարունակվում է միայն այն բանի համար, որ ճանաչենք մեր Արարչին, դարձի գանք ու ապաշխարենք: Մեզ համար օգտակար համարենք այն, ինչը Աստված է կարևորում ու պատվիրում. «Աստված անգիտության ժամանակներն անտես առնելով, այժմ այն է պատվիրում մարդկանց, որ ամեն ոք ապաշխարի, քանի որ սահմանել է մի օր, երբ աշխարհը արդարությամբ պիտի դատի այն մարդու ձեռքով, որի միջոցով որոշեց հավաստիք տալ ամենքին՝ նրան մեռելներից հարություն տալով» (Հռոմ. 13. 12-14): Ոչ միայն հավատանք, այլև արթուն կերպով սպասենք Թագավորի վերադարձին. Սուրբ Գրքի վերջին տողերին լինենք ունկնդիր. «Ես գալիս եմ շուտով: Ամեն: Ե՛կ, Տե՛ր Հիսուս Քրիստոս» (Հայտ. 22.20): Արսեն Պողոսյան
Անոխակալ Տե՛ր‚ մի՛ անտեսիր ինձ իմ բազում չարիքների պատճառով‚ այլ դարձի՛ր դեպի ինձ եւ իմ բոլոր ցանկությունները դարձրո՛ւ դեպի քեզ եւ ինձ ամբողջ սրտով միայն Քե՛զ սիրել տուր: Ողջ պահիր իմ մարմինը նվազ եւ անպաճույճ կերակուրներով: Ճանաչեցրո՛ւ ինձ‚ Տեր‚ Քո ճանապարհը‚ եւ ուսուցանի՛ր ինձ Քո արդարությունը: Հեռացրո՛ւ‚ Տե՛ր‚ իմ մարմինը չար խորհուրդներից եւ հաստատի՛ր բարի երկյուղի մեջ‚ որպեսզի մշտապես սուրբ եւ անարատ ապրեմ Քո առաջ: Տե՛ս‚ Տե՛ր‚ իմ որովայնի ընդվզումը‚ որ զորացել է ինձ վրա‚ հանապազ ցանկանում է կերակուր‚ ըմպելիք եւ խորտիկների համեղություն: Սակայն Դո՛ւ‚ Տե՛ր ամենակարող‚ կտրի՛ր մարմնիս տենչանքների ցանկությունը: Ազատի՛ր ինձ‚ Տե՛ր‚ մեղքերի ծառայությունից եւ դասի՛ր Քո ծառաների շարքում‚ ովքեր սիրեցին Քեզ եւ պահեցին Քո պատվիրանները: Տո՛ւր իմ սրտին նրանց երկյուղը եւ ուսուցանի՛ր ինձ գնալ նրանց ընթացքի շավիղներով: Եվ քանզի ճաշակման ցանկությունն ամբողջապես զբաղեցնում է իմ միտքը‚ արդ‚ հալածի՛ր ինձնից որկրամոլությունը‚ որից հետո միշտ խաբվեցի‚ եւ կերակրի՛ր ինձ Քո սուրբ երկյուղով‚ քանի որ Դու գալու ես եւ հատուցես յուրաքանչյուրին ըստ գործերի: Տո՛ւր ինձ իմաստնություն եւ հաստատի՛ր‚ Տե՛ր‚ իմ սրտում Քո ահն ու երկյուղը: Լուսավորի՛ր իմ խորհուրդները‚ կարո՛ղ դարձրու իմ մարմինը՝ հարաժամ ժուժկալությամբ մնալու Քո պատվիրանների մեջ: Ջնջի՛ր‚ Տե՛ր‚ իմ անօրենությունները‚ ամրացրո՛ւ միտքս բարի հույսով եւ Քո երկյուղով՝ սիրով լցված սպասելու եւ ակնկալելու Քո մեծ գալուստը: Հասցրո՛ւ ինձ‚ Տե՛ր‚ Քո արդարների օթեւանը եւ պարգեւի՛ր ինձ սուրբ հայրերի ճգնավորության բնակավայրը‚ անտեսի՛ր իմ հանցանքները եւ պայծառացրո՛ւ՝ դասելով Քո սրբերի եւ Քո անվան սիրելիների հետ: Ցո՛ւյց տուր ինձ‚ Տե՛ր‚ Քո շնորհները՝ Քո գութն ու ողորմությունը Քո ծառային եւ տաճարացրո՛ւ ինձ՝ Ամենասուրբ Հոգուդ բնակարան լինելու‚ այլեւս մի՛ թող‚ որ ծառայեմ մեղքի եւ ապականության: Ողորմի՛ր ինձ‚ Տեր կենաց եւ Քավիչ մեղքերի‚ Կատարի՛չ խնդրվածքների եւ Արձակի՛չ կապվածների‚ Բաշխո՛ղ պարգեւների եւ Տվի՛չ բոլոր շնորհների‚ եւ Քեզ վայել է փառք‚ իշխանություն եւ պատիվ‚ այժմ եւ միշտ եւ հավիտյանս հավիտենից. ամեն: ԵՓՐԵՄ ԱՍՈՐԻ
«Մի խորհուրդ եմ հայտնում ձեզ. բոլորս չէ‚ որ պիտի ննջենք‚ բայց բոլորս պիտի նորոգվենք հանկարծակի‚ մի ակնթարթում‚ վերջին փողի ժամանակ‚ քանի որ փողը պիտի հնչի‚ եւ մեռյալները հարություն պիտի առնեն առանց ապականության‚ իսկ մենք պիտին նորոգվենք» (Ա Կորնթ. ԺԵ 51-52): Ամեն տարի՝ գարնան գալստյամբ‚ ամբողջ ստորակարգ բնությունը հարություն է առնում‚ բոլոր բույսերը եւ որոշ կենդանիներ‚ ասես կիսամեռ‚ իսկ երբեմն էլ մեռած‚ վերակենդանանում‚ աշխուժանում եւ նոր ուժ են ստանում‚ որով նոր աճ‚ նոր ծաղկում եւ նոր պտղաբերում են կատարում: Այդպես էլ մարդկային բոլոր վշտերի դաժան ձմեռվա անցնելուց հետո‚ մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի երկրորդ փառահեղ գալստյամբ բոլոր բանական արարածները կվերակենդանան‚ հարություն կառնեն‚ կելնեն-կկանգնեն‚ նոր տեսք ու նոր կյանք կստանան: Այն մասին‚ թե ինչ է մեռելների հարությունը‚ ամենահստակ վկայությունն ու ամենաարժանահավատ ապացույցն ունենք մեր Փրկչի՝ Հիսուս Քրիստոսի հարությամբ: Նա Իր հարությամբ ապացուցեց‚ որ մեր հարությունն էլ հնարավոր է եւ անկասկած լինելու է: Քրիստոս՝ որպես կատարյալ մարդ‚ մատնված լինելով Հուդայից‚ չարչարված ու խաչված հրեաներից‚ մեռավ խաչի վրա‚ իջեցվեց փայտից ու գերեզման դրվեց: Նա Իր մահից հետո հոգով դժոխքում‚ իսկ մեռած մարմնով գերեզմանում լինելով ցույց տվեց Իր աստվածային զորությունը: Հոգով ելնելով դժոխքից եւ Իր հետ տանելով դժոխքում գտնվող ու հավատով Իրեն սպասողներին՝ Նա Իր հոգին Իր մարմնին միացրեց: Նա‚ հարություն տալով Իր մարմնին եւ միացնելով աստվածությանը՝ Իրեն կրկին ներկայացրեց որպես ճշմարիտ Աստվածամարդ: Սակայն Նա գերեզմանից Իր մարմնին հարություն տվեց արդեն ոչ այնպիսին‚ ինչպիսին այն նախկինում էր‚ այլ անհամեմատ ավելի փառահեղ: Եթե նրա հարության էությունը դա էր‚ ապա կարելի է եզրակացնել‚ որ մեր հարությունն էլ նմանատիպ նորոգությամբ է լինելու: Երբ այս տեսանելի աշխարհի հորիզոնում նորից փայլի ճշմարտության Արեգակը‚ երբ մեր Տերը՝ Հիսուս Քրիստոս‚ կրկին աշխարհ գա‚ հրեշտակային փողի ձայնի հնչելուց հետո ամենակարող աստվածային ուժով աշխարհի սկզբից մեռած բոլոր մարմինները՝ հողին հանձնված‚ ջրում խեղդված եւ կրակի մեջ այրված‚ բոլոր մեծ ու փոքր մեռած մարմինները կելնեն գերեզմանից: Մեռելները հարություն կառնեն եւ կկանգնեն անաչառ Դատավորի գահի առջեւ‚ հարություն կառնեն եւ կդատվեն ըստ իրենց գործերի (Հայտ. Ի 13): Մեռելները հարություն կառնեն ոչ այն տեսքով‚ որ նրանք ունեն այժմ: Այժմ դրանք կոպիտ‚ կոշտ‚ ծանր‚ ապականացու‚ երկրային են‚ բայց դրանք ընդհանուր հարության ժամանակ կելնեն բոլորովին ուրիշ տեսքով: Դրանք եղծելի լինելու փոխարեն անապական կդառնան‚ տկարի փոխարեն՝ զորեղ‚ մահկանացուի փոխարեն՝ անմահ: Սակայն այսպիսի փոփոխությամբ հանդերձ չեն լինի ուրվականներ եւ ոչ էլ հոգիներ‚ այլ ճշմարիտ մարմիններ՝ մարդկային տեսք ունեցող‚ միայն թե դրանք հոգեւոր մարմիններ կլինեն: Քանի որ Պողոս առաքյալը‚ վկայելով մարմինների հարության մասին‚ ասում է. «Սերմանվում է ապականությամբ‚ հարություն առնում՝ առանց ապականության‚ սերմանվում է անարգությամբ‚ հարություն անում՝ փառքով‚ սերմանվում է տկարությամբ‚ հարություն առնում՝ զորությամբ‚ սերմանվում է շնչավոր մարմին‚ հարություն առնում՝ հոգեւոր մարմին: Կա շնչավոր մարմին‚ կա նաեւ հոգեւոր մարմին» (Ա Կորնթ. 42-44): Այսպես կնորոգվեն ոչ միայն մեռած‚ այլ նաեւ ողջ մարմինները‚ մարմիններն այն մարդկանց‚ որոնց վրա կենդանության օրոք կհասնի Տիրոջ ահեղ օրը‚ որովհետեւ մինչեւ Քրիստոսի երկրորդ փառավոր գալստյանն արարածները չեն մեռնի. բայց քանի որ նրանց համար անհար կլինի իրենց կոպիտ մարմնով մտնել հոգեւոր թագավորություն‚ նրանց էլ ընդհանուր հարության այս փոփոխությունը կվիճակվի‚ այսինքն՝ երբ ողջերը‚ այնպես‚ ինչպես մեռելները‚ ասես թեթեւ քնից արթնանալով‚ կտեսնեն իրենց բոլորովին այլ կերպարանքով: Ինչպես Պողոս առաքյալն է ասում. «Բոլոր այդպիսիները չեն մեռնի‚ բայց բոլորը կնորոգվեն» (Ա Կորնթ. ԺԵ 51): Ինչպիսի̃ զարմանքի ու հիացմունքի մեջ կլինեն այն ժամանակ մարդիկ՝ տեսնելով իրենց նոր կերպարանքով եւ նոր վիճակում: Ինչպիսի̃ ահով համակված կլինեն նրանք այն ժամանակ՝ սպասելով‚ թե Տերն այն նոր մարմնին ի՞նչ կհրամայի հագնել՝ լո՞ւյս‚ թե՞ խավար‚ պատի՞վ‚ թե՞ անպատվություն‚ փա՞ռք‚ թե՞ անարգանք‚ սպասելով‚ թե Աստված ո՞ւր կհրամայի գնալ՝ երկնքի արքայությո՞ւն‚ թե՞ տարտարոս‚ դրա՞խտ‚ թե՞ դժոխք‚ Աստծո թագավորությո՞ւն‚ թե՞ սատանայի մարզը‚ սպասելով‚ թե Աստված որտե՞ղ կհրամայի ապրել՝ բարձունքո՞մ‚ թե՞ ներքեւում‚ Իր ա՞ջ կողմում‚ թե՞ ձախ‚ Իր գահի առա՞ջ՝ հավիտենական երանության մեջ‚ թե՞ մարդասպան ու չարչարիչ սատանայի մոտ՝ անվախճան չարիքի մեջ: Արդարեւ մեծ երկյուղով համակված կլինեն այսպես նորոգված բոլոր մարդիկ՝ սպասելով Տիրոջից այս վերջին որոշմանը: Եվ մենք հիմա էլ Աստծո խոսքից գիտենք‚ որ «Բարիք գործածները դուրս կգան կյանքի հարության‚ իսկ չարիք գործածները դատաստանի հարության համար» (Հովհ. Ե 29)‚ «մի մասը հավիտենական կյանքի‚ մի մասն էլ հավիտենական նախատինքի եւ ամոթի համար» (Դան. ԺԲ 2)‚ «արդարներն ինչպես արեւ կփայլեն իրենց Հոր արքայության մեջ: Ով ականջ ունի լսելու‚ թող լսի» (Մատթ. ԺԳ 43). ամեն: Ռուսերենից թարգմանեց Հովհաննես Գրիգորյանը
«Գանձեր մի՛ դիզեք ձեզ համար երկրի վրա‚ ուր ցեց եւ ժանգ ոչնչացնում են‚ եւ ուր գողեր պատերն են ծակում ու գողանում...» (Մատթ. 6:19): Անմիտ է այն մարդը‚ որը մտադրվում է ավազակների որջի մոտով անցնել՝ իր հետ ունենալով բազում գանձեր‚ որոնք նա կարող է ավելի ապահով ճանապարհով ուղարկել տուն: Իսկ քանի որ մահը հենց այն ճանապարհն է‚ որով մեր երկրային գանձերը խլվում են‚ ապա ունայնամիտ են նրանք‚ ովքեր գանձեր են հավաքում երկրի վրա՝ փոխանակ աղքատների միջոցով երկինք ուղարկեն: Իսկ երկինքը մեր ճշմարիտ հայրենիքն է՝ ամենաանվտանգ եւ երանելի վայրը: Ցանկացած ողորմություն‚ որ տրվում է աղքատին‚ վերջինիս ձեռքի հպումից վերածվում է երկնային գանձի եւ ոսկու‚ որն ի վերջո հարստացնում է հենց իրեն՝ տվողին: Երբեւէ չմտածես‚ թե աղքատին տվածը կորել է. ո՛չ: Դու քո գանձը դրանով պահել ես ապահով վայրում: Աղքատին տալը նշանակում է փոխ տալ Աստծուն‚ եւ հանդերձյալում դու մեծագույն շահույթով կստանաս քո պարտքը: Երբ քեզ մի աղքատ է մոտենում եւ ողորմություն խնդրում‚ նրա մեջ տե՛ս Հիսուս Քրիստոսին‚ Որը քեզանից ավելորդն է ուզում՝ խոստանալով հատուցել աննկարագրելի բարիքով: Այսպիսով‚ ունայնություն է այս կյանքում նյութական հարստություն կուտակել‚ եթե կան աղքատներ‚ որոնց ողորմություն տալը մեզ համար հավիտենական երանության առիթ կլինի: Սիրաքի իմաստության մեջ ասվում է. «Արծաթը ծախսի՛ր եղբոր ու բարեկամի վրա եւ մի՛ թող‚ որ ժանգոտի քարի տակ» (Սիր. 29:13): Դու այն ժամանակ ես գանձ հավաքում երկնքում‚ երբ երկրում այն բաժանում ես: Հրաշալի եւ զարմանալի միջոց՝ բաժանի՛ր այստեղ‚ որպեսզի հավաքես այնտեղ: Շուտով դու տեղափոխվելու ես այս ժամանակավոր երկրից: Ուստի քո գանձերն ուղարկի՛ր այնտեղ‚ որտեղ ապրելու ես հավիտյան: «Անիրավ մամոնայից ձեզ համար բարեկամներ արեք‚ որպեսզի երբ այն պակասի‚ հավիտենական հարկերի տակ ընդունեն ձեզ»,- այսպես էր ասում Հիսուս Իր աշակերտներին ուսուցանելիս (Ղուկ. 16:9): Եթե աղքատները մեր ընկերներն են‚ եւ հավիտենական օթեւանները ձեռք են բերվում ողորմություն բաժանելով‚ ապա աղքատներին մենք չպետք է աղքատ համարենք‚ այլ բարեխոս: Դու աղքատից ստանում ես ավելին‚ քան տալիս ես: Հարստությունը Աստված ստեղծեց նրա համար‚ որպեսզի հարուստները ողորմության բաժին հանեն աղքատներին եւ չունեւորներին: Եթե մերժես աղքատին եւ չողորմես‚ ապա քո խնդրանքները վստահաբար ունայն կլինեն‚ եւ Աստված չի լսի քեզ: Ինչո՞ւ ես ժլատ ողորմություն անելիս‚ երբ այն‚ ինչ տալիս ես գետնի վրա ընկածին‚ տալիս ես երկնքում արքայապես բազմածին: Անցողիկ բարիքը‚ որը հավիտենական չէ մեզ մոտ‚ մենք բաժանելիս դարձնում ենք անանց: Այս երկրում ցանի՛ր քո հացը‚ որպեսզի գտնես այն երկնքում՝ հարյուրով պտուղ տված: «Հոգեւոր հայելի» գրքից թարգմանեց Արամ ՂԵՎՈՆԴՅԱՆԸ
«Երբ ծոմ եք պահում‚ կեղծավորների պես տրտմերես մի՛ եղեք‚ քանզի իրենց երեսներն ավիրում են‚ որպեսզի մարդկանց ցույց տան‚ թե ծոմ են պահում... Բայց դու երբ ծոմ պահես‚ գլուխդ օծիր ու երեսդ լվա‚ որպեսզի մարդկանց ծոմ պահողի պես չերեւաս‚ հապա Հորդ‚ որ գաղտնի տեղում է գտնվում... Քո Հայրը‚ որ թաքունն է տեսնում‚ քեզ կհատուցի...» (Մատթ.6.16-18): Պահեցողությունը աստվածատուր պատգամ է: Հին Ուխտի ժողովուրդը պարտավոր էր ազգովի ծոմ բռնել «Քավության օրը»: Յուրաքանչյուր անձ ստիպված էր իրեն զրկել ուտելուց‚ խմելուց եւ զվարճութուններից՝ տրտմեցնելով իր հոգին (Ղեւտ. 16.31): Դատավորացի մեջ կարդում ենք‚ որ ողջ հրեա ազգը ծոմ էր պահում (Դատ. 20.26): Հին Կտակարանում շատ են նաեւ առանձնական պահեցողության գործադրությունները‚ որոնց միջոցով փրկվում են բազում վշտերից. Դանիել մարգարեն՝ առյուծներից‚ երեք մանուկները՝ բոցավառ կրակից... Նոր Կտակարանից գիտենք‚ որ Հիսուս Իր մկրտությունից հետո անապատում քառասուն օր ծոմ է պահում‚ որից հետո սատանան Նրանից պարտված հեռանում է: Հովհաննես Մանդակունին պահքի կապակցությամբ ասում է. «Պահք պահողը պետք է նվազեցնի իր կերակուրների քանակը... ոմանք բանջարով‚ ուրիշները՝ ընդեղենով‚ ոմանք՝ մի կտոր հացով‚ ոմանք բավարարվեցին քիչ կերակուրով՝ պահպանելու համար իրենց կենդանությունը‚ ոչ թե մարմինը մեծացնելու‚ որն էլ գրգռում է ախտերի ցանկությունը: Պետք է քիչ ուտել‚ քիչ խմել‚ քիչ քնել եւ անդադար աղոթել» (Ճառք, էջ 33): Պահքով քրիստոնյան արտահայտում է Աստծո հանդեպ ունեցած իր հավատարմությունը: Ցավոք‚ այն երբեմն կատարվում է ձեւականորեն‚ մարդկանց ի ցույց դնելու համար՝ ակնկալելով աստվածային մեծ պարգեւ կամ մարդկային գնահատանք: Պահեցողությունը պետք է դառնա մեր հոգեկան ապրումների առանցքը‚ որի լրիվ գործադրմամբ միայն կկարողանանք նյութից վեր բարձրանալ եւ հաղորդակցվել երկնայինի հետ: Իսկ նրա ճիշտ գործադրումը օգտակար եւ կարեւոր է յուրաքանչյուրիս նկարագրի կերտմանը‚ հավատքի զորացմանն ու անձի սրբացմանը: Պահեցողությունը շղթայելով մարմնի բոլոր անդամները՝ արգելում է անպարկեշտ ցանկություններ եւ աղտոտ խորհուրդներ ունենալ‚ հալածում է մտքի խորհուրդների վրա հարձակվող դեւերին‚ որոնք տքնում են աղտոտել եւ պղծել մաքուրների սրտերը: Խիստ պահեցողությունը պահպանում է վարքի ու կենցաղի առաքինությունները եւ հավատքի ամրությունը: Աստված երբ ստեղծեց մարդուն՝ նրան տվեց առաջին պատվիրանը՝ չճաշակել փորձության ծառից: Եթե առաջին մարդը այս պատվիրանը պահեր‚ պիտի ժառանգեր անմահ եւ անմեղսալից մի կյանք եւ երկրի ու երկնքի բարիքները: Ավետարանները շարունակ հորդորում են պահեցողությամբ‚ խոկումով եւ մաքրակենցաղ վարքով հետեւելու Տիրոջ օրինակին եւ պահեցողության օրերի մեջ որպես երկնային երանություն ունենալ Նրան՝ մեր Առաջնորդ Հիսուս Քրիստոսին: Բ. Թ.
«Եւ ապա ջուր վերցնելով՝ լցրեց կոնքի մէջ և սկսեց իր աշակերտների ոտքերը լուանալ և սրբել մէջքին կապած սրբիչով: Մօտեցաւ Սիմոն Պետրոսին, և սա ասաց նրան. «Տէ՛ր, դո՞ւ ես իմ ոտքերը լուանում»: Յիսուս պատասխանեց նրան ու ասաց. «Ինչ որ ես անում եմ, դու հիմա չես իմանում, բայց յետոյ կիմանաս»: Պետրոսը նրան ասաց. «Իմ ոտքերը յաւիտեան չես լուանայ»: Յիսուս պատասխանեց. «Եթէ քեզ չլուանամ, ինձ հետ մաս չունես»: Սիմոն Պետրոսն ասաց նրան. «Տէ՛ր, ոչ թէ միայն իմ ոտքերը, այլև իմ ձեռքերն ու գլուխն էլ լուա՛»(Յովհ. 13.10): «Եկէ՛ք ինձ մօտ, բոլոր յօգնածներդ ու բեռնաւորուածներդ… սովորեցէ՛ք ինձնից, որ հեզ եմ եւ սրտով խոնարհ,- ասում է Տերը և ոչ միայն ասում է, այլև կենդանի օրինակ է ցույց տալիս՝ ասածը գործով է ապացուցում: Թագավորների Թագավորը, Ով ունի ամեն տեսակ իրավունք և իշխանություն թե՛ երկնքում և թե՛ երկրի վրա, Ում երկրպագում են Աստծո բոլոր հրեշտակները, մեր առաջ կանգնած է ծառայի կերպարանքով և կատարում է ծառայի ամենաստորին պաշտոնը՝ Նա լվանում է մեղավորների ոտքերը: «Մի օրինակ տուի ձեզ, որ ինչպէս ես ձեզ արեցի, դուք էլ նոյն ձեւով անէք»,- ուսուցանում է մեզ մարդկանցից Ամենախոնարհը: Փրկիչը մոտենում է Պետրոսին՝ նրա ոտքերը լվանալու: «Տէ՛ր, դո՞ւ ես իմ ոտքերը լուանում»,- բացականչում է եռանդուն աշակերտը և չի ցանկանում, որ Հիսուսը Իր ոտքերը լվանա: Այդպես էլ և դու, ո՛վ ինքնահավան ու համառ սիրտս, դու էլ չես թողնում Փրկչին, որ քեզ մեղքերից մաքրի, դու խանգարում ես Նրան և մերժում Նրա ողորմածությունը, որ ամեն անգամ գթությամբ է մոտենում քեզ: «Ինչ որ ես անում եմ, դու հիմա չես իմանում, բայց յետոյ կիմանաս»,- ասում է Հիսուս ընդդիմացող աշակերտին: Աստծո նախախնամությունը մեզանից ծածկված է, և մենք չենք կարող հասկանալ մեզ անհայտ ապագայի ամեն մի գաղտնիք: Մենք պետք է միայն հեզությամբ խոնարհվենք Տիրոջ կամքի առաջ և քայլենք Իր ցուցանած ճանապարհով: Եվ Պետրոսն էլ չհասկացավ այն աստվածային ողորմությունը և շնորհը, որն իր վրա էր իջնում և իր անհասկացողությամբ չկամեցավ ընդունել այդ ողորմությունը: . «Իմ ոտքերը յաւիտեան չես լուանա»,- ասաց նա համառությամբ: Խեղճ Պետրոս, ողորմելի մարդկային սիրտ, դու որքա̃ն երկար ժամանակ համառությամբ ընդդիմանում ես Աստծո ողորմությանը, փախչում ես անձիդ փրկությունից, շատ դեպքերում էլ հուսահատության մատնվում, անտեսում և արհամարում աստվածային սերը հենց նրա համար, որ այդ սերը քեզ շատ մեծ է թվում: Փոքր սիրտը չի կարող Նրա ընդարձակ և առատ սերն ընդգրկել և ըմբռնել: Եվ եթե այդ սերն այդքան մեծ չլիներ, մեզ ի՞նչ կլիներ: «Եթէ քեզ չլուանամ, ինձ հետ մաս չունես»… Հիսուսի այս խոսքերից Պետրոսը հաղթվում է: Նրա հետ մաս ունենալու երջանկությունից զրկվե̃լ… Զրկվելն անտանալի է այն սրտի համար, որի վրա ազդում է Սուրբ Հոգին, անտանելի է այն սրտի համար, որը սիրում է Տիրոջը: «Տէ՛ր, ոչ թէ միայն իմ ոտքերը, այլև իմ ձեռքերն ու գլուխն էլ լուա»,- ասում է աշակերտը: Եվ Պետրոսի նման բոլորս, թեև ուշացած, ի վերջո պետք է ընդունենք աստվածային ողորմությունը, Գողգոթայով իրագործված այն փրկագործությունը, որը մեզ պետք է առաջնորդի դեպի Իր հավիտենական թագավորությունը: *** Տե՛ր իմ Աստված Հիսուս Քրիստոս, Դու որ աշխարհի ստեղծագործությունից առաջ Քո Հոր փառքի մեջ էիր, երկիր եկար ոչ թե նրա համար, որ Քեզ ծառայեն, այլ՝ որ Դու ինքդ մեղավորներին ծառայես և Քո կյանքդ մեզ համար զոհաբերես: Դու տեսնում ես և գիտես, Տե՛ր, թե մենք որչափ մեծամիտ, համառ և ինքնահավան ենք: Ազատի՛ր մեզ հպարտության այդ ոգուց և մեզ հասկացրու, թե որքան մեծ է մեր ձգտումը դեպի չարը: Տե՛ր, ցույց տուր մեզ, թե որքան թույլ և չնչին արարած ենք Քո առջևդ, ցույց տուր մեզ մեր մեղքերը, որպեսզի մեր խղճմտանքից ծածուկ չմնան, որպեսզի միշտ կարողանանք տեսնել, թե որքան անմաքուր ու հանցավոր է մեր հոգին: Ուստի, Տե՛ր, մեր մեջ հաստատիր աստվածային Քո Հոգին, մխիթարիչ և սրբագործող այն Հոգին, որ խոստացել ես Քեզ հավատացողներին, որպեսզի մեր մասին էլ կարելի լինեի ասել, թե՝ «դուք մաքրված, սրբված և փրկված եք Հիսուս Քրիստոսի անունով և Սուրբ Հոգով». Ամեն:
«Որովհետեւ Աստված իր Որդուն չուղարկեց աշխարհ‚ որ դատապարտի աշխարհը‚ այլ՝ որպեսզի աշխարհը Նրանով փրկվի» (Հովհ. 3:17): Ամենահրաշալի փաստերից մեկը‚ որ բացահայտում է գրքերի Գիրքը՝ Աստվածաշունչը‚ այն է‚ որ Փրկիչը փնտրում է մեղավորին: Նա չի փնտրում նրան դատապարտելու‚ այլ՝ նրան փրկելու: Մի հարուստ ծնողների զավակ ընդդիմացավ ծնողական իշխանության դեմ‚ կռվեց հոր հետ եւ հեռացավ տնից: Նա թափառեց քաղաքից քաղաք՝ աստիճանաբար սուզվելով ավելի ու ավելի ցածր‚ մինչեւ դարձավ փողոցային մի չքավոր մուրացկան: Հայրը երկար փնտրեց որդուն‚ սակայն ապարդյուն: Եվ մի օր‚ հեռավոր մի քաղաքում նրան մոտեցավ ցնցոտիներ հագած մի շրջմոլիկ եւ մետաղադրամ խնդրեց: Հայրն անակնկալի եկավ՝ ինչ-որ հարազատ ու ծանոթ բան կար նրա ձայնի մեջ: Մի պահ նայեց շրջմոլիկի անճանաչելիորեն փոխված դեմքին‚ ապա թեւերը պարզելով՝ գրկեց չքավորին եւ հուզմունքով բացականչեց. «Որդի՛ս‚ ես քեզ էի փնտրում‚ որպեսզի ամեն ինչս տամ քեզ‚ իսկ դու մետաղադրա՞մ ես խնդրում»: Ահա այսպես էլ Աստված համբերությամբ եւ սիրով փնտրում է մեղավորներին‚ որպեսզի լուսավորի նրանց կյանքը ճշմարիտ լույսով եւ փրկի հոգիները խավարի իշխանությունից. «Առողջներին բժիշկ պետք չէ‚ այլ՝ հիվանդներին... քանզի ես արդարներին կանչելու չեմ եկել‚ այլ՝ մեղավորներին» (Մատթ. 9:12-13): Որքա̃ն մեծ է Աստծո սերը եւ ողորմությունը: Մեղավորը մարդն է‚ իսկ Աստված Նա‚ որի դեմ այդքան մեղանչել ենք: Մարդն արարած է‚ իսկ Աստված՝ արարողը‚ մարդը պարտապանն է‚ իսկ Աստված՝ պարտատերը: Եվ զարմանալին այն է‚ որ փոխանակ մեղավորը Աստծուն փնտրելի‚ Աստված է փնտրում մեղավորին. «Որովհետեւ մարդու Որդին եկավ փնտրելու եւ փրկելու կորածին» (Ղուկ. 19:10): Աստված իրեն խոնարհեցրեց‚ իջավ Իր գահից‚ մարդացավ‚ որպեսզի մարդուն փրկի չարից: Նա ցույց է տալիս ճանապարհը‚ փրկության դուռը‚ բայց մարդը դեռեւս խարխափում է խավարում եւ չի ուզում տեսնել իր առջեւ ցոլացող լուսը: Փնտրենք Աստծուն մեր ամբողջ սրտով‚ մեր ամբողջ հոգով: Փնտրենք Աստծուն Աստծո ճանապարհով: Չհապաղենք. հիմա է օրը‚ հիմա է ժամանակը‚ այլապես կփակվի երկնքի դուռը‚ ինչպես տասը կույսերի առակում. «Ուստի արթո՛ւն կացեք‚ որովհետեւ չգիտեք ո՛չ օրը եւ ո՛չ էլ ժամը‚ որի մեջ Մարդու Որդին կգա» (Մատթ. 25:13): Լիլիթ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
«Աստված սեր է»‚- ասում է մեզ Հովհաննես առաքյալը (Հովհ. Ա Դ 9): Հիրավի, սա Աստծո լավագույն բնութագիրն է եւ օգնում է հասկանալու‚ թե Ով է Աստված: Ինչ բառերով էլ բնորոշենք Աստծուն, միեւնույն է այն թերի կլինի, որովհետեւ Աստված վեր է մարդկային ըմբռնումի սահմաններից: Սակայն որոշ բացառություն պետք է արվի «սեր» բառի համար: Իրոք‚ որ մեր հայրերի դավանած միակ ճշմարիտ Աստվածը Սիրո Աստվածն է: Նա մարդկային չափանիշների համաձայն‚ վրեժխնդրության եւ մինչեւ իսկ արդարադատության Ատվածը չէ: Նա նման չէ արդարամիտ ոստիկանի‚ որ պետք է կարգուկանոն հաստատի՝ գրանցելով մեր զանցանքները: Նա նման չէ նաեւ արդարադատ դատավորի‚ ում պարտականությունն է անաչառ դատել՝ մերկացնելով եւ պատժելով մեղավորին‚ դրանով իսկ մնացյալներին օրինակ ցույց տալով: Ո՛չ‚ մեր Աստված արդարամիտ է ո՛չ այդ կերպ: Վա՛յ մեզ‚ եթե Նա այդպիսին լիներ: Աստված մեզ բոլորիս սիրող Հայր է: Սակայն մարդկային կասկածամտությունը ոմանց մոտ հարց է առաջացնում. «Եթե Աստված սեր է‚ ապա ինչո՞ւ աշխարհում այդքան վիշտ‚ անիրավություն ու դժբախտություն կա»: Ի պատասխան՝ մեջբերենք լուսահոգի Եպիֆան Թեոդորոպուլոսի խոսքերը. «Առանց Քրիստոսի աշխարհն անիմաստ է: Առանց Քրիստոսի դուք ոչինչ չեք կարող բացատրել. ինչի՞ համար են վիշտը‚ անարդարությունը‚ ձախողումները‚ հիվանդությունները եւ այլ նեղություններ: Մարդն իր սահմանափակ մտքով ի զորու չէ ստանալու բոլոր այդ «ինչուների» պատասխանները: Ամեն ինչ բացատրվում է միմիայն Քրիստոսով: Մեզ պատրաստում են հավերժության: Թերեւս այնտեղ մենք արժանի կլինենք ստանալու որոշ «ինչուների» հավաստի պատասխանները»: Մեր Աստված՝ փիլիսոփաների‚ թերահավատների աստվածը չէ: Նա Անձ է‚ ոչ՝ գաղափար, Անձ՝ Ով ցանկանում է Իր ստեղծագործությանը՝ մարդուն հաղորդակից դարձնել Իրեն եւ հավերժությանը: Եւ պայմանը, որ դրված է մարդու առջեւ դա այն է, որ նա սիրի իր Արարչին եւ իր նմաններին: Այսինքն՝ մեր մեջ սեր ունենալով է միայն, որ կարող ենք կերպարանակից, հաղորդակից եւ փառակից լինել մեր Արարչին: Ճշմարիտ‚ խորունկ սիրո հիմքը ազատ կամքն է: Անհնար է սիրել մեկ այլ մարդու՝ անհրաժեշտությունից կամ հարկադրանքից դրդված: Սուրբ Աստված հայրաբար‚ մարդուն հարգելով ու սիրելով ուզում է‚ որ նա ազատ լինի: Նա մարդու հանդեպ բռնություն չի գործադրում‚ այլ ազատ կամք է տվել եւ սպասում է‚ թե երբ մարդ կընդունի Նրան իր կյանքի մեջ. սակայն մարդը միշտ ազատ է՝ անգամ նրանից հրաժարվելու իր կամքի մեջ: Աստված մեզ ինքնակամ ընտրության իրավուք է տալիս եւ չի պարտադրում մեզ Իր ներկայությունը: Զգուշորեն օգնում է մեզ հաղթահարելու մեր մարդկային թուլությունը եւ ընտրելու այն‚ ինչ մեր օգտին է՝ գտնել Նրան‚ միանալ Նրան եւ լինել Նրա հետ: Դա է մեր կյանքի նպատակը‚ որովհետեւ մենք ստեղծված ենք Նրա կողմից եւ Նրա համար: «Եվ սա է հավիտենական կյանքը‚ որ ճանաչեն քեզ միակ Ճշմարիտ Աստված‚ եւ նրան‚ որ դու ուղարկեցիր՝ Հիսուս Քրիստոսին» (Հովհ. ԺԷ 3): Աստված յուրաքանչյուր հոգուն մոտենալու եւ նրան դեպի իրեն ձգելու իր ճանապարհներն ունի: Նա գիտի՝ ինչպես հաղորդել նրան Իր գոյության մասին‚ գիտի՝ ինչպես խոսել նրա հետ‚ նրան հնարավորություն‚ պատճառ եւ առիթ տալ‚ որպեսզի մոտենա եւ ճանաչի Իրեն‚ որ մարդը երջանկանա եւ խնդրի Աստծուն‚ որ Նա բնակվի իր մեջ: Ժամանակ առ ժամանակ Աստված նրա հետ խոսում է քաղցր ու սիրալիր եւ այնժամ աստվածային սիրուց հոգին վեր է ճախրում դեպի երկինք՝ մոռանալով երկրային ամեն բան: Այսպես Աստված ավելի է սերտացնում Իր միությունն ու առնչությունը հոգու հետ եւ նրա դիմաց բացում բերկրանքի ու երանության դռները՝ փառքից փառք առաջնորդելով: Սակայն‚ ցավոք‚ կան հոգիներ‚ որոնք իրենց եսակենտրոնության‚ եսասիրության եւ ծուլության պատճառով չեն ընդունում Տիրոջը: Անփութությունը‚ անտարբերությունը‚ աննպատակ որոնումներն ու զբաղմունքները եւ կամ անցողիկ ու փուչ հաճույքները հյուծում‚ սնանկացնում եւ կորստյան են մատնում այդ հոգիները: Բնական է‚ որ այդ հոգիներում զարհուրելի ու դաժան պայքար է տեղի ունենում: Կենաց ու մահու խնդիրն ամեն օր‚ ամեն ժամ հառնում է նրանց առաջ: Արդյոք դեն չնետե՞լ ստրկության շղթաները եւ ամեն ինչ սկսել նորից: Պայքարե՞լ արդյոք ազատագրվելու համար կատաղի թշնամու՝ սատանայի որոգայթներից: Զգաստությամբ‚ աղոթքով ու ժուժկալությամբ նոր կյանք չսկսե՞լ արդյոք՝ սուրբ Աստծո հետ միավորվելու համար: Թե՞ իսպառ մատնվել հուսահատության եւ ամբողջովին‚ առանց դիմադրության հանձնվել աշխարհի ունայնությանն ու թոհուբոհին‚ ծուլությանը‚ մարմնական հաճույքներին եւ դրանով էլ դադարել կամենալ Աստծուն եւ Նրա սուրբ ներկայությունը: Եթե գերակշռում է առաջինը‚ ապա մոլորյալ զավակը վերադառնում է Աստծո տուն զղջումով ու մորմոքող սրտով՝ շարունակ կրկնելով. «Հա՛յր‚ մեղանչեցի երկնքի դեմ եւ քո առաջին‚ եւ այլեւս արժանի չեմ քո որդին կոչվելու» (Ղուկ. ԺԵ 21): Ամենաբարեգութ Հայրը‚ որ սպասում է իր զավակի դարձին‚ այդժամ առնում է նրան Իր գիրկն ու ներս տանում Իր տուն‚ Իր թագավորություն: Եվ սկիզբ է առնում մեծագույն ուրախությունը‚ խրախճանքը հոգու‚ որն անասելի երախտագիտություն է զգում Հոր սիրո հանդեպ: Բայց եթե հոգին իր եսակենտրոնությամբ չի ուզում վերադառնալ Հոր մոտ‚ նրա տառապանքները սաստկանում են՝ անգամ եթե արտաքուստ երջանիկ‚ ուրախ ու գոհ է երեւում: Այսպես‚ հոգիները դառնում են սատանայի եւ դժոխքի զոհը: Նրանց գործերն ու խոսքերը‚ նրանց վարքուբարքն ու կյանքը մահվան գարշահոտություն են արձակում: Ինչպիսի վիշտ սուրբ Աստծո համար‚ որը կամենում է‚ որ բոլոր մարդիկ ճանաչեն ճշմարտությունը եւ փրկվեն‚ որոնց համար Քրիստոս մահ ընդունեց: Ուրեմն քայլենք Աստծո ճանապարհով‚ որպեսզի արժանանանք Նրա բարեհաճությանը եւ վայելենք երկնքի թագավորության անանց բարիքները: Ռուսերենից թարգմանեց Անահիտ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԸ
«Մի՛ հանգցրեք Հոգին‚ մի՛ արհամարհեք մարգարեությունները‚ քննեք ամեն ինչ‚ բարին ամուր բռնեցե՛ք‚ հեռո՛ւ մնացեք բոլոր չար բաներից» (Ա Թեսաղ. 5. 19-22): Սուրբ Հոգին Աստված է՝ հավիտենական անդամը Սուրբ Երրորդության: Նա ոչ թե «Աստծուց բխող մի անանձ զորություն է», ինչպես սովորեցնում են մի շարք կեղծ ուսմունքներ‚ այլ՝ ամենագետ եւ ամենակարող Անձ‚ գոյակից է‚ գործակից եւ փառակից Հայր Աստծուն եւ Որդի Աստծուն՝ Հիսուս Քրիստոսին: Սուրբ Հոգին պաշտոնակից է Նրանց նաեւ տիեզերական ստեղծագործության եւ համամարդկային փրկագործության մեջ: Նրա ամենաբարձր պաշտոնն ու ջանքը մեզ Աստծո Որդու պատկերին կերպարանակից դարձնելն է‚ որը Հայր Աստծո ծրագիրն է‚ ծայրագույն փափագն ու նպատակը: Եվ Սուրբ Հոգին մեր մեջ սկսած այս գործը ավարտին կհասցնի‚ եթե մենք ամեն օր որպես հլու զավակներ՝ սիրահոժար հպատակություն ցույց տանք Իրեն: «Մի՛ հանգցրեք Սուրբ Հոգին»,- հորդորում է առաքյալը եւ այս խոսքերով ներկայացնում մեկին‚ որ սուրբ բոցը ձեռքին գալիս է մեղքի եւ մահվան խավարով ծածկված մեր ներքին աշխարհը լուսավորելու‚ գալիս է մթագնած մտքերին «ճշմարտության լույսը» տալու‚ մարդկության բթացած խիղճն արթացնելու եւ ապականված սրտերի մեջ մեղքի գիտակցություն ձեւավորելու‚ բոլորիս դժոխապատ հոգին զղջման եւ ապաշխարության արտասուքով ծնկի բերելու: Այս ամենից հետո Սորբ Հոգին հարատեւ ջանքով յուրաքանչյուր ճշմարիտ քրիստոնյայի հասցնում է «հաղթական կյանքի», «պտղաբեր ծառայության» եւ «հավիտենական փառքի»: Նշանակում է‚ որ ինչպես որեւէ անզեղջ մեղավոր‚ նույնպես էլ ցանկացած քրիստոնյա կամակոր ընդդիմությամբ կարող է մարել իր մեջ Սուրբ Հոգու կանթեղը: Եվ եթե մեղավորը շարունակում է շնորհի Հոգուն ընդիմանալ, Նրա լույսն արհամարհել‚ հանդիմանություններն ու հորդորները մերժել‚ ապա Սուրբ Հոգին ճարահատյալ մեկնում է‚ իսկ լույսի ճրագը՝ մարում: Աններելի մեղք է խստասրտությունը: Դրա համար Սուրբ Հոգին այսպես է ասում. «Այսօր‚ եթե Նրա ձայնը լսեք‚ մի՛ կարծրացրեք ձեր սրտերը ձեր հայրերի պես...» (Եբր. 3. 7-8): Սուրբ Հոգու կանթեղը կարող են մարել չար ընկերակցությունները: Ներկայումս շատ են ցոփ կյանքով ապրող անբարո անձնավորությունները: Ճշմարիտ են սուրբգրային տողերը. «Մի՛ խաբվեք‚ չար ընկերակցությունները բարի վարքն են ապականում»: Անհրաժեշտ է բարեկամանալ այնպիսիների հետ‚ որոնք Աստծո երկյուղն ունեն եւ հարգում են հոգեւոր ու բարոյական սկզբունքները: «Հաղորդակցվում էի քեզնից երկյուղ կրող բոլոր մարդկանց հետ‚ ովքեր պահում են պատվիրանները քո» (Սաղմոս 118.63): Ցավոք այսօր մեծանում է մի սերունդ‚ որը մեզ ամոթ ու վախ է պատճառում: Եվ մենք պետք է ոչ միայն մեր մեջ վաո պահենք Սուրբ Հոգու կրակը, այլեւ ջանանք մեր զավակներին եւս հաղորդակից դարձնենք նրան: Աղտոտ միտքն ու հոգին տրտմեցնում եւ մարում են Սուրբ Հոգին: Եւ ինչպես թույնից եւ կրակից ենք զգուշանում‚ այնպես էլ պիտի հեռու մնանք ամեն մի անսրբությունից: Յուրաքանչյուր քրիստոնյա իր ներսում ունի Սուրբ Հոգու ջահը‚ ուստի մեր նվիրական պարտականությունն է ամեն օր այն բոցավառ պահել‚ որ չլինի թե Փեսան գա‚ եւ մենք հիմար կույսերի պես սկսենք ողբալ ու անհոգության պատճառով զրկվենք «Գառնուկի հարսանիքից» (Մատթ. 26. 1-13): Տերը մոտ է: Եթե կամենում ենք Նրան լեցուն եւ վառված լապտերներով դիմավորել‚ ապա անհրաժեշտ է հարատեւել Սուրբ Գրքի‚ հոգեւոր գրքերի ընթերցանության մեջ‚ առանձին աղոթքի ժամեր ունենալ‚ ու ապրել սիրո եւ սրբության կյանք‚ լինել բարեգործական եւ ամեն տեսակ հոգեշահ ծառայությունների մեջ: Շատ կարեւոր են նաեւ ամենօրյա անձնաքննությունները‚ խոստովանություններն ու վերանորոգությունները՝ մեր հավատքի աճի եւ սրբացման համար: Սրանք աստվածատուր յուղի հորդառատ աղբյուրներ են՝ Սուրբ Հոգու ջահը վառ պահելու համար: Սամվել ՊԱԳԳԱԼՅԱՆ
«Ոչ մի արտաքին գրավչություն չի կարող լիակատար լինել‚ եթե այն չի գունեղանում ներքին գեղեցկությամբ»: Վ.Հյուգո Գեղեցկությունը մի հատկություն է‚ որն անձին կամ իրը սիրելի է դարձնում դիտողին: Ամեն գեղեցկություն յուրովի տարբերվում է մյուսից‚ եւ աշխարհն էլ այլազան գեղեցկությունների մի հավաքածու է: Գեղեցիկը կարծես իր մեջ մի խորհուրդ է պարունակում, եւ այն հավասարազոր է բարությանը: Գեղեցիկն Աստծուց է ժառանգված մեզ‚ քանզի Աստված է բարության‚ ճշմարտության եւ գեղեցկության ակն ու աղբյուրը: Առավել անհրաժեշտ է‚ որ մարդիկ գեղեցիկ սիրտ ունենան: Գեղեցիկ ծաղիկը ի վերջո խամրում է‚ բայց սիրտը՝ երբեք, որովհետեւ գեղեցիկ սիրտ եւ հոգի ունեցող մարդու վրա մահը իշխանություն չունի: Նա ժառանգորդն է հավիտենականության, որի համար էլ Հիսուսն ասում է. «Երանի սրտով մաքուրներին, որովհետեւ նրանք Աստծուն պիտի տեսնեն»: Ուրեմն մարդու պարտականությունն է իր սիրտը գեղեցիկ‚ մաքուր եւ անեղծ պահել: Որեւէ իր եթե հեռացվում է լույսից‚ ապա կորցնում է իր գեղեցկությունը‚ եւ որեւէ սիրտ‚ եթե հեռանա Աստծուց‚ ապա կխամրի ու կսեւանա: Դիմագծի գեղեցկությունն արժեք չի ունենա‚ եթե սիրտը տգեղ է: Ահա այդպիսի մի իրական դեպք‚ որ պատահել է Լեոնարդո դա Վինչիի հետ: Մեծ նկարիչը‚ երբ իր «Խորհրդավոր ընթրիք» նշանավոր նկարի պատրաստությունն էր ձեռնարկում‚ երկար շրջելուց‚ փնտրելուց հետո եկեղեցու դպրաց դասի մեջ գտնում է Հիսուսի նման մեկին‚ որի դեմքից անմեղություն‚ կյանքի սրբություն եւ սրտի գեղեցկություն էր բուրում: Նկարի կենտրոնական Անձին նկարելուց հետո արդեն դժվար չէր աշակերտներին նկարելը: Սակայն երբ հերթը հասավ Հուդային‚ կանգ առավ: Նշանավոր նկարիչն իր երեւակայության մեջ չէր կարող պատկերացնել Հիսուսին մատնող աշակերտին: Եվ դրա համար հարկադրված էր տասը տարի քաղաքի ամենացած եւ անբարո վայրերում շրջել‚ որպեսզի Հուդային խորհրդանշող մեկին գտներ: Ի վերջո գտավ նրան հանրային ստորին գինետան մի անկյունում: Իր աշխատասենյակ բերելով՝ նկարեց նրան‚ եւ երբ մարդն ուշքի եկավ‚ հիշեց‚ թե մեկ անգամ էլ է այդտեղ նստել‚ այդ նույն աթոռին: Եվ իր ցուցամատը դնելով Հիսուսի պատկերի վրա՝ ասաց. «Վարպե՛տ‚ կհիշե՞ս‚ այդ իմ պատկերս է. տասը տարի առաջ էր‚ որ ինձ այստեղ նստեցրիր եւ նկարեցիր այն»: Այս խոսքերից հետո Լեոնարդո դա Վինչին ցնցված էր: Աչքերին չէր կարող հավատալ‚ բայց մարդու դեմքի գլխավոր գծերը հաստատում էին այդ: Ահա թե ինչպես մի գեղեցիկ սիրտ կարող է տգեղանալ եւ անճանաչելի դառնալ: Կյանքի անկումները փոխում են մարդուն եւ աղճատում նրա սրտի գեղեցկությունը: Ծաղիկների գեղեցկությունը բնությունն է տալիս‚ իսկ բնության տերն Աստված է‚ Մեծագույն նկարիչը‚ որ Իր աստվածային վրձնով ստեղծել է այն: Իսկ սրտի գեղեցկությունը մարդն է ստեղծում‚ կամքի ազատություն ունենալով՝ իր ուզած գույներով է այն պատկերում: Հիսուսի կյանքի գեղեցկությունները աչքով չի տեսնվում‚ այլ սրտով է զգացվում: Մեր Փրկիչն ապրեց մի գեղեցիկ եւ կատարյալ կյանք‚ որպեսզի Իրեն հավատացողներն ընտրեն նույն ճամփան եւ անմահանան: Լիլիթ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ