ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆ. ԵՐԿՈՒ ՃԱՆԱՊԱՐՀ
«Մտե՛ք նեղ դռնով, ինչքա՜ն լայն է դուռը, և ընդարձակ՝ ճանապարհը, որ դեպի կորուստ է տանում, և բազմաթիվ են նրանք, որ մտնում են դրանով: Ինչքա՜ն անձուկ է դուռը, և նեղ՝ ճանապարհը, որ տանում է դեպի կյանք, և սակավաթիվ են նրանք, որ գտնում են այն»(Մատթ. 7.13, 14):
Այո՛, նեղ է այն ճանապարհը, որ դեպի կյանք է տանում և քչերն են, որ գտնում են այն, որովհետև խաչի ճանապարհն է դա, մուտքը դժվարին է, ընթացքը՝ փշոտ: Սակայն Ավետարանը այդ նեղ արահետը լուսեղեն կերպով է պատկերում և մեզ հրավիրում է հետևել Նրան, որ նախ ինքը, խաչն ուսն առած, առաջնորդեց մեզ դեպի կյանք և փրկություն:
Ավետարանը մեզ ներկայացնում է մեկ այլ ճանապարհ ևս: Դա կորստյան լայն ճանապարհն է, որով, ցավոք, շատերն են ընթանում: Մարդկանց գերակշիռ մասը նախընտրում է ապրել մարմնավոր վայելքների կարճատև կյանք և փոքրագույն մասն է խիզախում այս կյանքում նեղություններ կրել՝ հավատալով գալիք մշտնջենական երանելի կյանքին:
Լայն ճանապարհով ընթացողներն ասում են. «Եկե՛ք կյանքի ամեն բարիք վայելենք, քանի որ ստվերի տևողություն ունի մեր կյանքը. այսօր կանք, վաղը չկանք»: Այս համոզմունքով են ապրում այդ դժբախտ մարդիկ և ամեն միջոց գործադրում են իրենց նպատակին հասնելու համար: Թերևս նրանք ետ կդառնային իրենց մոլոր ճանապարհից, եթե գիտենային, թե առջևում իրենց ի՞նչ է սպասում:
Մահվանից հետո արդարների երանության և մեղավորների տանջանքների մասին արժանահավատ պետք է համարենք ոչ միայն Ավետարանի նկարագրությունները, այլև այն մարդկանց վկայությունները, որոնց անդրշիրիմյան աշխարհն է աստվածային հայտնությամբ ցույց տրվել: Ահավասիկ Աննա սրբուհու վկայությունը, որի հայրը և մայրը Ավետարանի ցույց տված երկու հակադիր ճանապարհներով ընթացան: «Ես,- պատմում է սրբակյաց Աննան,- դուստրն էի խոնարհ և բարի մարդու, որ բոլորի հանդեպ քաղցրաբարո էր: Գյուղաբնակ էր հայրս և հարուստ, երկրագործությամբ էր զբաղվում՝ իր վաստակը հատկացնելով մեզ և աղքատներին:
Իսկ մայրս բնավորությամբ հորս հակապատկերն էր: Նա պճնամոլ, բամբասկոտ, կռվասեր և աղմկարար կին էր, որ գինովանում էր իր հրավիրած մարդկանց առջև, որոնց համար շռայլորեն ծախսում էր տան վաստակը և իր զեխ ու պիղծ կենցաղով ամբողջ գյուղում անառակության տիպար հանդիսացավ: Զարմանալի է, որ նա իր կյանքում երբեք չհիվանդացավ, այլ իր ծնունդից մինչև մահվան օրը կատարյալ առողջությամբ ապրեց՝ կարծես անխափան չարիք գործելու համար:
Մինչդեռ հայրս, տարիներ տևած հիվանդությունից հյուծված, փակեց աչքերը: Հիշում եմ նրա մահվան օրը. իսկույն երկինքն ամպերով ծածկվեց, որոտաց, և երեք օր անընդհատ անձրևի հեղեղ տեղաց: Դա անկարելի դարձրեց հուղարկավորությունը և առիթ տվեց գյուղացիներին երկմտելու իր մասին, ոմանց էլ՝ ամբաստանելու նրան՝ որպես Աստծուն անհաճո մարդ, որը երկար տարիներ անկողնում անցկացնելուց հետո արժանի չէր հողին հանձնվել: Չնայած այդ անբարենպաստ պայմաններին, դժվարությամբ նրա մարմինը գերեզմանի մեջ ամփոփեցինք:
Դրանից հետո մայրս կատարյալ ազատություն գտավ շարունակելու իր լիրբ և շռայլ կենցաղը, մինչև որ վատնեց մեր ամբողջ ունեցվածքը: Իր օրհասին շատ ավելի հանգիստ նա մահացավ, և բոլոր մարդիկ հապճեպ եկան սգալու նրա մահը:
Ես չնայած որբացա մանուկ հասակում, բայց արդեն տակավին չափահաս էի: Եւ մի օր գիշերը անկողնուս մեջ լրջորեն խորհում էի, թե ինչպե՞ս պետք է ապրեմ, ո՞ր ճանապարհը պետք է ընտրեմ. երբ մտածում էի, թե հորս պես անմեղ և հեզաբարո կյանքով ապրեմ, իսկույնևեթ աչքիս առաջ էին գալիս այն բոլոր տառապանքներն ու վշտերը, որ նա կրեց մինչև գերեզման: Ուրեմն, մո՛րս ապրելակերպն էր լավագույնը,- ասում էի ինքս ինձ,- որ կյանքը վայելեց ամեն տեսակ հաճույքներով, ամբողջ կյանքում ապրեց առողջ ու զվարթ և հանգիստ մեռավ: Անշուշտ, նախընտրելին այդ կյանքն էր, և ինչո՞ւ տարակուսեի: Ահա այդպես, որոշեցի, որ պետք է գնամ մորս ճանապարհով:
Սակայն բարեգութ Աստված թույլ չտվեց, որ կործանվեմ: Որոշում կայացնելով՝ հազիվ թե քնած էի, և, ահա, տեսա բարձր հասակով և ահարկու կերպարանքով մեկն ինձ մոտեցավ և բարկացած և հանդիմանող ձայնով ասաց.
- Մտքովդ ի՞նչ խորհուրդ անցկացրիր:
Ես սոսկացի նրա տեսքից, չկարողացա ո՛չ խոսել և ո՛չ էլ նրա կողմը նայել:
Նա այնուհետև կրկնեց.
- Ասա՛ ինձ, ինչի՞ մասին խորհեցիր:
Ես զարհուրած պատասխանեցի.
- Չգիտեմ:
Սակայն ինչ-որ ես մտածել էի, այդ ամենը նա ինձ պատմեց և հարցրեց, թե արդյոք ճիշտ չե՞ն իր ասածները: Ինձ մնում էր միայն ամեն բան խոստովանել:
- Լավ,- ասաց նա, - այժմ ե՛կ, որ տեսնես հորդ ու մորդ, և գիտենաս, թե որտե՞ղ են նրանք այժմ և ի՞նչ վիճակում են:
Եվ ձեռքիցս բռնելով՝ ինձ տարավ մի ընդարձակ դաշտ, որտեղ կային աննկարագրելի գեղեցիկ ծառեր, վճիտ առվակներ, փչում էր քաղցրաբույր զեփյուռը: Ահա այնտեղ հայրս ճերմակ հագուստներով ընդառաջ ելավ մեզ՝ համբուրեց ինձ, վիճակիցս հարցրեց: Ես փաթաթվեցի նրան՝ ցանկություն հայտնելով իր մոտ մնալ:
- Առայժմ դա անհնար է, աղջի՛կս,- ասաց հայրս,- բայց եթե ինձ պես ապրես, անշուշտ, հետո ինձ հետ կլինես:
- Այժմ ե՛կ, որ մորդ էլ տեսնես,- ասաց ուղեկիցս՝ ձեռքիցս բռնելով: Նա ինձ դժվարին ճանապարհներով ուղեկցեց դեպի մի մութ բնակարան, որտեղից ողբ ու կոծի ձայներ էին բարձրանում: Օդն այնտեղ բոցաշունչ էր, լույսը՝ հրաշեկ, որտեղ և մի ահարկու վերակացու էր կանգնած: Եւ ահա ես սոսկումով տեսա, որ մայրս այնտեղ է: Նա, ինձ տեսնելով, լաց ու կոծով ասաց.
- Վա՛յ ինձ, աղջիկս, վա՛յ ինձ, որ անօրենությամբ անցկացրի ողջ կյանքս և չհավատացի Սուրբ Գրքի խոսքերին, չհավատացի հավիտենական տանջանքներին, որ մեղավորներին է վիճակված, ահա տե՛ս, թե չար, ցանկասեր կարճատև կյանքիս դիմաց ինչ հատուցում ստացա: Ողորմի՛ր ինձ, աղջիկս, հիշի՛ր, որ մա՛յրդ է, որ աղաչում է քեզ, գթա՛ ինձ, մեկնի՛ր ձեռքդ և օգնի՛ր ինձ:
Սակայն ես անշարժացել էի վերակացուի երկյուղից: Նա թախանձագին կրկնում էր իր աղերսանքը և ծնողական հարկադրությամբ պաղատում էր իրեն ազատել այդ հնոցից: Վերջապես ես ձեռքս մեկնեցի... Սակայն այրոցից սաստիկ ցավ զգացի և ցավից սկսեցի բարձրաձայն լալ:
Արթնացա... Եւ բոլոր նրանք, ովքեր մեր տանն էին, հեկեկանքս լսելով, հարցրին պատճառը: Իսկապես, ձեռքս այրված էր. տեսան և զարհուրեցին: Այնժամ ես նրանց ամեն ինչ պատմեցի:
Այն գիշերից ի վեր ես միշտ աչքիս առջև ունեցա հորս ապրած կյանքը: Եվ ահա՛ իննսուն տարի է, որ Աստծո ողորմածությամբ նրա ճանապահով քայլեցի՝ միշտ մտաբերելով այն անպատում երանությունը, որ արդարներին է վերապահված և այն անտանելի վախճանը, որ մեղավորների համար է սահմանված:
Ահա այս ամենը միանձնացած սրբակյաց Աննան պատմեց ալևոր մի վանականի և, շատ չանցած, նիրհեց արդարների նինջով՝ հոգով սլանալով վեր՝ դեպի երկնային փառքն ու երանությունը: Իր այս պատմությունն էլ որպես կտակ թողնվեց բոլոր նրանց, ովքեր իրենց կյանքի ճանապարհի ընտրության առջև են կանգնած:
AVETABER