AviPlatform Blog posts
Մեզ շրջապատող ողջ աշխարհը աստվածհայտնության մեծագույն գիրքն է, որը վկայում է Արարիչ Աստծո մեծ իմաստության եւ զորության մասին: Երկրային եւ տիեզերական գաղտնիքները ուսումնասիրող բոլոր ակնառու գիտնականները, ըստ էության, հավատացյալներ էին: Նրանք հասկացել են, որ ամեն բան հանճարեղ մտքով եւ կատարյալ է ստեղծված: Նույնիսկ պարզագույն մեքենան պատահականորեն, ինքնիրեն ստեղծվել չի կարող: Իսկ մեզ շրջապատող տիեզերքը ցանկացած սարքից ավելի բարդ կառուցվածք ունի: Պողոս առաքյալը, որն իր ժամանակների ամենակրթված մարդկանցից մեկն էր, ասել է. «Ամէն տուն, որ կառուցւում է, որեւէ մէկի կողմից է կառուցւում, իսկ ով ամէն բան արարեց, Աստուած է» (Եբր. 3.4): Հայտնի ֆիզիկոս Նյուտոնը, որ բացահայտել է երկնային մարմինների շարժման օրինաչափությունները, հավատացյալ անձնավորություն էր: Ամեն անգամ Աստծո անունը տալիս նա պատկառանքով ոտքի էր կանգնում եւ հանում գլխարկը: Նա գրել է. «Աստվածաշնչում գոյություն ունեն ճշմարտության անհամեմատ ավելի շատ տվյալներ, քան որեւէ մի այլ պատմությունում»: Մաթեմատիկայի հանճար Պասկալն ասել է. «Բոլոր հակասությունները, որոնց հանդիպել եմ կյանքում, պետք է որ ինձ հեռացնեին կրոնից, այնինչ՝ մոտեցրեցին նրան»: Մանրէաբանության հիմնադիր Պաստերը, որն ամենից խորն էր թափանցել օրգանական գաղտնիքների աշխարհը, գրել է. «Որքան ավելի եմ ուսումնասիրում բնությունը, այնքան ավելի մեծ ակնածանքով եմ խոնարհվում Արարչի առջեւ»: Լինեյը, բույսերին նվիրված իր գիրքն ավարտում է հետեւյալ խոսքերով. «Արդարեւ, կա՛ Աստված՝ մեծ եւ հավիտենական, առանց որի ոչինչ գոյություն ունենալ չի կարող: Աստղագետ Կեպլերը բացականչում է. «Որքա̃ն մեծ է մեր Տերը, եւ որքա̃ն անսահման են Նրա զորությունն ու իմաստությունը»: Քվանտային տեսության հիմնադիրներից մեկը՝ Մաքս Պլանկը, գրել է. «Կրոնը եւ բնական գիտությունները միմյանց չեն բացառում, ինչպես դրան մեր օրերում ոմանք հավատում են. այդ երկու ոլորտները լրացնում են միմյանց եւ փոխկապակցված են: Ամենաուղղակի ապացույցն այն բանի, որ կրոնը եւ բնական գիտությունները միմյանց թշնամի չեն, համարվում է եւ այն պատմական փաստը, որ այդ հարցի քննարկման դեպքում բոլոր ժամանակների մեծագույն բնափորձագետները, ինչպիսիք են Նյուտոնը, Կեպլերը, Լայբնիցը, ներշնչված էին կրոնով: Միայն Աստծո հետ անմիջական կապը կարող է մեզ տալ հոգու ներքին տոկունություն եւ հարատեւ խաղաղություն, որը համարվում է ամենամեծ հարստությունը»: Երկրաբան Լյայելը նշել է. «Յուրաքանչյուր նոր հետազոտություն ավելի ակնհայտ է դարձնում Աստծո զորությունը, իմաստությունը, ստեղծածործական միտքը եւ շրջահայացությունը»: Անգլիացի գիտնական Բեկոնն ասում է. «Միայն կիսագրագիտությունն է անաստվածության պատճառը: Ոչ ոք, բացի նրանից, ում դա ձեռնտու է, չի մերժում Աստծո գոյությունը»: Է. Կոնկլինը գրել է. «Այն տեսակետը, որ կյանքը ծագել է պատահականորեն, կարելի է համեմատել այն ենթադրության հետ, որ մեծածավալ բառարանը համարվում է տպարանում ինչ-որ պայթյունի հետեւանք»: Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Վիկտոր Գեսսն արտահայտվել է հետեւյալ կերպ. «Կարո՞ղ է, արդյոք, իսկական գիտնականը հավատալ Աստծուն: Ես կարծում եմ՝ այո՛: Պետք է խոստովանել, որ ֆիզիկայի եւ գեոֆիզիկայի բնագավառում իմ գիտական գործունեության բոլոր տարիներին ես չեմ զգացել, որ գիտական հետազոտությունների արդյունքները հակասեն Աստծո հանդեպ ունեցած հավատքին»: Հայտնի ֆիզիկոս, հարաբերականության տեսության հիմնադիր Ալբերտ Էյնշտեյնը նշել է. «Ես հավատում եմ Աստծուն, որպես անձի, եւ խղճիս վկայությամբ կարող եմ ասել, որ իմ կյանքի ոչ մի րոպե աթեիստ չեմ եղել»: Պատրաստեց Ռուզաննա Վասիլյանը
Թե ինչպես է մեր հոգեւոր կյանքը ծնունդ առնում, Ավետարանում ներկայացված է «Սերմնացան»-ի առակում: Սերմնացանը ելավ սերմ ցանելու: Սերմերի մի մասը ճանապարհի եզրին թռչունների համար կերակուր դարձավ, մյուս մասը ապառաժների վրա ընկավ եւ ծլելուն պես չորացավ, մի մասն էլ փշերի մեջ ընկավ եւ փշերից նեղվեց եւ միայն այն սերմերը, որ ընկան պարարտ հողի վրա, աճեցին եւ բազմապատիկ պտուղ տվեցին: Ինչպես որ արեւը՝ ջերմություն, իսկ երկինքը անձրեւ են տալիս դաշտի բոլոր սերմերին եւ բույսերին հավասարապես, այդպես էլ Աստծո փրկությունը այս կամ այն մարդու համար չէ նախատեսված. փրկությունը Քրիստոսի ձրի պարգեւն է բոլոր մարդկանց: Սակայն ինչո՞ւ հավատքը եւ հոգեւոր ապրումը բոլոր սրտերի մեջ հավասարապես չի արտահայտված, ինչո՞ւ քչերի սրտերն են միայն բոցավառված Աստծո սիրով: Քանի որ «աշխարհասեր ճանապարհ» վրա ընկած սերմերը երկնքի թռչունները ուտում են, այդպես էլ մարմնավոր կյանքի հոգսերը եւ զբաղմունքները կարծրացնում են մեր սրտերը՝ նման անցորդների ոտքերի տակ կոխկռտվող կարծրացած գետիններին: Ինչպես որ անհնար է ապառաժի վրա ցանված սերմնահատիկը ծլի եւ փարթամորեն աճի, այդպես էլ անհնար է, որ մեր կարծրացած հոգիները հավատք եւ սեր պտղաբերեն: Նման մարդիկ եթե փորձեն ընդունել Ավետարանի ճշմարտությունները, ապա փորձությունների հանդիպելով եւ աշխարհի նեղություններին ենթարկվելով, իսկույն առ Քրիստոս նրանց սերը կմարի, կսառչի, ինչպես Փրկիչն է ասել՝ «Շատերի սերը պիտի ցամաքի»: Իսկ եթե հողը բերրի լինի, բայց փշեր նրա վրա աճեն, միեւնույն է, այնտեղ ընկած ցորենի հատիկը չի կարող պտղաբեր աճել, քանզի փշերը կխեղդեն նրան: Երբ աշխարհի վայելչությունները, անբարոյական կյանքի հեշտությունները վայելելու տենչը բույն են դրել մեր սրտերի մեջ, ինչպե՞ս է հնարավոր, որ հոգեւոր կյանքով ապրելու ձգտումն ունենանք: Մեղքի փշերը կխեղդեն Ավետարանի հատիկների վտիտ ընձյուղները: Ուրեմն, սիրելի՛ ընթերցողներ, Աստծու զորությամբ լցվելու, աստվածահաճո կյանք ապրելու համար ի՞նչ պետք է անել...Պարարտացնենք մեր հոգու անդաստանները. եթե փշեր կան այնտեղ, արմատախիլ անենք, եթե ապառաժոտ է, մաքրենք այն քարերից, եթե պնդացած, կարծրացած է անցորդների ոտքերի տակ, հերկենք եւ փափկացնենք այն եւ այդ ժամանակ վստահ լինենք, որ Աստծո շնորհի արեւը եւ անձրեւը առատապես պետք է թափեն իրենց կենսատու զորությունը մեր հոգիների մեջ, եւ ցանված սերմերը պետք է ծլեն, ծաղկեն, բողբոջներ արձակեն եւ հասկերով լցվեն: Հոգանք, որ թռչունները չկտցահարեն դրանք, շուրջը ցանկապատենք, որպեսզի գազանները չմտնեն մեր հոգու անդաստանի սրբությունը ավերելու եւ ապականելու: Այն ժամանակ կզգանք, որ վերափոխված ենք եւ նորոգված հոգեւոր կյանքով ու կապրենք ի Փառս Աստծոյ՝ ժառանգորդ դառնալով երկնքի արքայության:
Մարդն արարված չէ միայակ ապրելու համար: Ինչ-որ մեկին իր կողքին ունենալու պահանջը Աստված տեսավ դեռ մեր նախահոր՝ Ադամի մեջ եւ ասաց. «Լավ չէ‚ որ մարդը միայնակ լինի: Նրա նմանությամբ մի օգնական ստեղծենք նրա համար» (Ծննդ. 2:18): Մենք բոլորս կարիք ունենք կիսվելու‚ վստահելու‚ ապավինելու‚ մխիթարվելու‚ քաջալերվելու: Դրա համար է‚ որ շարունակ փնտրում ենք մեկին‚ որի հետ կկիսենք մեր սրտի ուրախությունն ու տխրությունը‚ որին կվստահենք մեր գաղտնիքները‚ որին կապավինենք մեր դժվարության պահերին‚ որը մեզ կմխիթարի, կքաջալերի մեր անկման ու տկարության պահերին: Մենք փնտրում ենք ընկեր: Նրան փնտրում ենք մեծ աշխարհի հետ ունեցած մեր հաղորդակցման առաջին իսկ պահերից‚ որ կարող է լինել մանկապարտեզը‚ հետո՝ դպրոցը‚ բուհը‚ աշխատավայրը եւ այսպես շարունակ‚ այնտեղ‚ ուր կյանքի գետը տանում է մեզ: Եվ լավ ընկեր ունենալը դառնում է մարդու ամենացավոտ խնդիրներից մեկը: Որքա̃ն հաճախ հայտնվում ենք խաբված վիճակում‚ որքա̃ն հաճախ երկար տարիների ջերմ ու մտերիմ ընկերությունը փոխվում է սառնության ու օտարության: Իսկ երբեմն էլ այնքան խորն է լինում հիասթափությունը‚ որ մարդ պարզապես խուսափում է ընկեր ունենալուց՝ դառնալով մռայլ ու մենակյաց: Եվ որքա̃ն սահմանափակ են աշխարհասեր մարդու կարողությունները մեկ ուրիշին անմնացորդ նվիրվելու համար‚ որքա̃ն տկար է նա դիմացինի շահը փնտրելու համար‚ որքա̃ն անկարող է ամեն ժամանակ գոհացնելու իր ընկերոջը: Եվ, իսկապես, ո՞վ կարող է լինել քո իսկական ընկերը: Այս հարցի պատասխանը տալու համար Տեր Հիսուս մի հրաշալի առակ պատմեց օրինականին‚ որն ուզում էր իմանալ‚ թե ի՞նչ պետք է անի ինքը‚ որպեսզի հավիտենական կյանք ժառանգի: Դրա համար նա պետք է կատարեր ընդամենը օրենքի մեջ գրվածը. «Պիտի սիրես քո Տեր Աստծուն քո ամբողջ սրտով եւ քո ամբողջ հոգով եւ քո ամբողջ զորությամբ եւ քո ամբողջ մտքով. եւ պիտի սիրես քո ընկերոջը‚ ինչպես քո անձը» (Ղուկ. 10:27): «Իսկ ո՞վ է իմ ընկերը»‚- հարցրեց օրինականը: Եվ Հիսուս պատմեց Բարի սամարացու առակը: Երուսաղեմից Երիքով տանող ճանապարհին կիսամեռ ընկած էր մի մարդ‚ որին թալանել ու վիրավորել էին ավազակները: Պատահաբար այդ ճանապարհով իջնում էր մի քահանա: Տեսնելով վիրավոր մարդուն՝ քահանան անցավ նրա կողքով եւ շարունակեց իր ճանապարհը: Հետո մի ղեւտացի անցավ այդ նույն տեղով: Նա նույնպես կարծրացրեց իր սիրտը ու հեռացավ օգնության կարոտ մարդու մոտից: Բայց մի սամարացի‚ որ նույնպես անցնում էր այդ կողմով‚ խղճաց‚ մոտեցավ ընկածին‚ փաթաթեց նրա վերքերը‚ վրան ձեթ ու գինի լցրեց ու իր գրաստի վրա դնելով՝ տարավ մոտակա պանդոկը՝ հոգալով նրա կարիքները: Հիսուսի այն հարցին‚ թե ո՞րն էր այդ երեքից իսկական ընկերը ավազակների ձեռքն ընկածի համար‚ օրինականը պատասխանեց. «Նա‚ որ ողորմություն արեց»: Քահանան‚ ղեւտացին‚ որոնք Աստծուն ճանաչող‚ Աստծուն ծառայող մարդիկ էին‚ խուսափեցին մարդուն ծառայելուց‚ որի համար հենց կոչված էին: Իսկ ահա սամարացին‚ որն արհամարհված ու մերժված էր հրեաների կողմից եւ որին արգելված էր հաղորդակցվել նրանց հետ‚ մոռանալով մարդկային այդ արգելքները՝ լսեց իր խղճի ձայնը եւ արեց այն‚ ինչ ինքը կուզենար‚ որ ուրիշներն անեին իրեն‚ եթե ինքը հայտնված լիներ այն նույն վիճակում: Ահա թե ո՞վ է քո ընկերը՝ նա‚ ով քեզ սիրում է իր անձի պես: Սիրել մեկ ուրիշին քո իսկ անձի պես՝ նշանակում է ուրախանալ նրա հաջողությամբ այնպես‚ ինչպես կուրախանայիր քո հաջողությամբ եւ տխրել նրա ձախորդությամբ այնպես‚ ինչպես կտխրեիր քո իսկ ձախորդության համար: Բայց որտե՞ղ կգտնես այդպիսի մեկին եւ հնարավո՞ր է արդյոք‚ որ դու ինքդ լինես այդպիսին: Աստծուն չճանաչող ցանկացած մարդ կասի‚ որ դա պարզապես անհնարին է՝ հիմք ընդունելով մարդու եսակենտրոն բնությունը: Սակայն‚ հուրախություն բոլորիս‚ Աստծո խոսքը հակառակն է ապացուցում: Աստված երբեք չի պատվիրում մի բան‚ որը հնարավոր չէ անել: Եվ եթե գրված է. «Սիրի՛ր քո ընկերոջը քո անձի պես», նշանակում է հնարավոր է հասնել այդ վիճակին‚ նշանակում է՝ սա է Աստծո կողմից մարդու համար նախանշված չափանիշը: Մեր երկնային Հոր կամքն է‚ որպեսզի Իր բոլոր զավակները լինեն «բարի սամարացիներ»: Տեր Հիսուս Ինքը հայտնվեց որպես Բարի սամարացի ու մեզ սիրեց Իր իսկ անձի պես: Մենք‚ որ աշխարհից‚ սատանայից՝ «ավազակներից» թալանված ու բզկտված ընկած էինք‚ Հիսուս մոտեցավ‚ բժշկեց մեր վերքերը‚ բարձրացրեց եւ ասաց. «Ապրի՛ր»: Նա դարձավ մեր ընկերը‚ որովհետեւ ողորմություն արեց՝ մեր փոխարեն խաչվելով ու մեզ ներելով: Նա իմ եւ քո ընկերն է: Ուզո՞ւմ ես վստահել եւ երբեք հուսախաբ չլինել‚ ուզո՞ւմ ես հասկացվել այնպես‚ ինչպես կաս‚ ուզո՞ւմ ես մխիթարվել‚ երբ տրտմած ես‚ ուզո՞ւմ ես միմիայն սեր վայելել՞ փնտրիր եւ կանչիր Նրան: Նրա անունն է՝ «Սքանչելի, խորհրդակից‚ Հզոր Աստված‚ Հավիտենականության Հայր»: Խորհրդային ժամանակներում շատ տարածված մի դիմելաձեւ կար. երբ հիմնարկների պետերին‚ պաշտոնյաներին‚ նշանավոր մարդկանց դիմելիս նրանց ազգանուններից առաջ ասում էինք՝ «ընկեր»: Կարեւոր չէ‚ թե ինչպես կամ ում կողմից էր ընդունվել այն‚ բայց‚ համոզված եմ‚ որ արվել էր ընկեր բառի իմաստը արժեքավորելու‚ բարձրացնելու նպատակով: Ցավոք‚ այդ դիմելաձեւի մեջ ընկեր բառը բոլորովին կորցրել էր իր բուն նշանակությունը եւ մնացել էր սոսկ որպես ձեւ: Ավելին՝ այն մի տեսակ սառնության‚ օտարության պատ էր առաջացնում դիմողի եւ հասցեատիրոջ միջեւ: Բայց Տեր Հիսուս իր մահով քանդեց ամեն սառնության ու օտարության պատնեշներ Իր եւ մարդկանց միջեւ: Եվ Աստված «ամոթ չի համարում» ոչ միայն ընկեր‚ այլ ավելին՝ եղբայր կոչել մարդուն եւ ասում է. Քո անվան մասին պիտի պատմեմ իմ եղբայրներին‚ եւ ժողովրդի հավաքույթի մեջ պիտի գովաբանեմ քեզ» (Եբր. 2:12): Տերը մարդկային մարմին հագավ‚ որպեսզի ամբողջովին նմանվի Իր եղբայրներին՝ մարդկանց‚ որպեսզի ապրի մարդկային կյանքով‚ ճաշակի մարդուն պատահող ամեն դժվարություն ու փորձություն: Չկա մի իրավիճակ‚ որի մեջ Տերն անկարող լինի մեզ օգնել‚ չկա մեզ համակող մի հոգեվիճակ‚ որ Հիսուս չհասկանա‚ չկա մի գաղտնիք‚ որ չկարողանաս վստահել Նրան‚ կիսվել Նրա հետ: Կան գաղտնիքներ‚ որոնք մենք պահում ենք մեր սրտի ամենածածուկ տեղերում եւ դրանց մասին չենք համարձակվում ասել եւ ոչ մեկին‚ անգամ ինքներս մեզ հաճախ ամաչում ենք խոստովանել եւ ջանում ենք չհիշել‚ մոռացության տալ: Բայց մեր Տերը գիտի ամեն բան‚ Նա սրտեր ու երիկամունքներ քննող է եւ սիրում է‚ երբ մենք ամբողջովին դատարկվում ենք Իր առաջ‚ երբ գալիս ենք Նրա մոտ այնպես‚ ինչպես կանք: Նա մարդու նման չի վարվում‚ երբեք չի հիշեցնում մեր անկումներն ու պարտությունները‚ երբեք ճնշվածություն ու անլիարժեքություն չի առաջացնում‚ ընդհակառակը՝ վերցնում է այդ ամենը եւ փոխարենը տալիս մարդկային մտքից վեր խաղաղություն: Տերը կամենում է‚ որ մենք էլ՝ Իրեն հավատացողներս‚ լինենք Իր նման‚ ապրենք ոչ միայն մեր անձին հաճո լինելու համար‚ «այլ մեզնից յուրաքանչյուր ոք թող ընկերոջը հաճելի լինի ի շինություն բարի գործերի» (Հռովմ. 15:2): Ու եթե սիրում ես Հիսուսին‚ ջանք արա կատարելու Նրա այս կամքը‚ որովհետեւ Տերն ասաց. «Եթե մեկը սիրում է ինձ‚ իմ խոսքը կպահի» (Հովհ. 14:23): Գտի՛ր քո ընկերոջը եւ ինքդ էլ եղիր նրա նման հավատարիմ ընկեր: Եվ թող քո քաղաքը‚ քո երկիրը‚ ողջ աշխարհը լցվի իսկական ընկերներով: Իսկ եթե դժվար է քեզ համար‚ խնդրի՛ր Տիրոջը‚ որ Ինքը քո մեջ ձեւավորի «բարի սամարացու» սիրտ: Նա կարող է‚ Նա ուզում է այդ անել: Էմմա ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ
-Չարին չարով մի՛ պատասխանիր եւ վիրավորանքով վիրավորողին‚ քանի որ դրանցով Աստված խոնարհեցնում է քեզ՝ տեսնելով‚ որ դու ինքդ չես ուզում խոնարհվել: -Մեզ համար սովորական է դարձել «ես մեղավոր եմ» ասելը‚ սա հաճելի է Աստծուն‚ բայց հոգանք‚ որ դա միայն բերանի խոսք չլինի‚ այլ՝ սրտից բխած խոստովանություն : -Ամբարտավան ու հպատացող անձի դեմ միայն խոնարհությամբ կարելի է պատերազմել ու հաղթել: -Խոնարհությունն այն է‚ երբ մարդ իրեն Աստծո առջեւ միշտ մեղավոր է ճանաչում եւ համարում է‚ որ ինքը ոչ մի բարի գործ չի արել Աստծո համար: -Սովորեցրու սրտիդ ամեն եղբոր համար ասել. «Իսկապես նա ինձնից լավն է»‚ այսպիսով կամաց-կամաց կսովորես քեզ բոլորից մեղավոր համարել: -Ինչպես առանց աղի է ամեն կերակուր անհամ‚ այդպես էլ առանց խոնարհության յուրաքանչյուր առաքինություն: -Մեծ է բարձունքը խոնարհության‚ խորն է անդունդը մեծամտության‚ եւ սրա համար էլ խորհուրդ եմ տալիս ձեզ. սիրեցեք առաջինը‚ որպեսզի չընկնեք երկրորդի մեջ: -Խոնարհություն է չնեղանալ մարդկանցից‚ որոնք մեզ թերություններ ու մեղքեր են վերագրում: -Չարը բռնում է այն հոգուն‚ ով սիրում է հիշել իր բարի գործերը‚ հպարտանալով ուրիշների եւ ինքն իր առջեւ՝ դրանով իսկ կորցնում է իր ծառայությունը Տիրոջ առջեւ: -Ձեր աղոթքների մեջ հիշեք այն մարդկանց‚ որոնք ձեզ թշնամացած են թվում: -Երբ տեսնես եղբայրդ բացեիբաց հանցանք է գործում‚ մի կարծիր‚ թե դու իրենից լավն ես‚ որովհետեւ չգիտես‚ թե որքան ժամանակ ես հարատեւելու բարու մեջ: -Արդարեւ‚ մեծ է նա‚ ով իր աչքին փոքր է երեւում եւ ում համար աշխարհային պատիվն ունայն է: -Մի՛ վստահիր քո ինչ-ինչ արժանիքներին եւ ունակություններին‚ այլ վստահիր Աստծո շնորհին‚ որն օգնում է խոնարհներին եւ խոնարհեցնում է ամբարտավաններին: -Դու քեզ ուրիշներից ավելի լավը մի համարիր‚ գուցե թե Աստծո աչքին ամենաամբարտավան մարդն ես‚ որովհետեւ միայն Աստված գիտի‚ թե ինչ է թաքնված մարդու սրտում: -Մի՛ հպարտացիր բարի գործերովդ‚ որովհետեւ Աստծո դատաստանը տարբերվում է մարդու դատաստանից‚ եւ ինչը հաճելի է մարդկանց‚ հաճախ տհաճ է Աստծուն: -Եթե քո մեջ բարություն կա‚ համոզված եղիր‚ որ ուրիշներն ավելի բարի են‚ եւ սա քեզ կօգնի միշտ խոնարհ լինել: -Ոչ մի վտանգի չես ենթարկվում‚ եթե քեզ թերագնահատում ես‚ սակայն մեծ վնասներ կկրես‚ եթե գերադասես քեզ ուրիշներից: -Խոնարհ մարդն անխռով խաղաղություն ունի: -Բարկությունն ու նախանձը կրծում են ամբարտավանի սիրտը:
Աստված ունի բազում հրաշալի տաճարներ, որոնց մեջ փառաբանվում է անընդհատ: Առաջին տաճարը երկնքի հրաշազարդ կամարն է, որի մեջ արեգակ, լուսին, մոլորակներ եւ համաստեղություններ միշտ օրհնում եւ փառաբանում են Տիրոջը՝ իրենց լույսով եւ անխախտ պտույտներով: Երկրորդ տաճարը քրիստոնեական վանքերն ու եկեղեցիներն են: Իսկ երրորդ տաճարը յուրաքանչյուր քրիստոնյա մարդն է: Այս կենդանի եւ անմահ տաճարի աղոթավոր փառաբանիչը մարդու հոգին է, սիրտը սուրբ սեղանն է, խնկոց անուշահոտությունն էլ առ Աստված եղած սրտագին զգացմունքներն են: Մարդասերն Աստված բոլոր տաճարներից ավելի շատ սիրում է այս վերջին տաճարը՝ քրիստոնյայի մարմնի տաճարը: Որովհետեւ Աստծո սահմանած մեկ օրում անպատճառ կկործանվեն տիեզերքի բոլոր տաճարները (ինչպես վկայում է Փրկիչին՝ ասելով «երկինք ու երկիր կանցնեն»), բայց կենդանի տաճարները կմնան կանգուն, քանզի ամբողջ տիեզերքն ստեղծված է մարդու համար, մարդը՝ Աստծո համար: Ահա այսպես՝ մարդս տաճար է Սուրբ Հոգու, ինչպես Պողոս առաքյալն է նշում. «Չգիտե՞ք, որ Աստծո տաճար եք, եւ Աստծո հոգին է բնակվում ձեր մեջ»(1 Կորնթ. 3.16): Սուրբ է Աստված, սուրբ լինելու է կոչված եւ Աստծո բնակատեղին, ուրեմն, հարկ է, որ սուրբ լինի նաեւ մեր մարմնի տաճարը: Վա̃յ այն մարդկանց, որոնք պղծում են իրենց մարմնի տաճարը: Այդպիսի մարդիկ չեն կարող Աստծուն տեսնել: Հիսուս Քրիստոսը մտավ Երուսաղեմի տաճարը, տեսավ Աստծո տան մեջ անվայել սեղաններ եւ աթոռներ, թռչուններ ու անասուններ, եւ այլեւս չկարողացավ համբերել, շինեց չվանե խարազան ու սաստիկ բարկությամբ տաճարից դուրս հալածեց ծախող եւ առնող մարդկանց: Կործանելով նրանց սեղանները եւ աթոռները, Հիսուսն ասաց. «Իմ տունն աղոթքի տուն պիտի կոչվի, իսկ դուք ավազակների որջ եք արել այդ»(Մատթ. 21.13): Մեր Տերը, եթե այդ աստիճան նախանձախնդիր էր կործանելի տաճարի սրբությանը, որչա՞փ ավելի նախանձախնդիր է մեր մարմնի տաճարների սրբության եւ մաքրության համար: Ինչպե՞ս եք կարծում, եթե Փրկիչը մտնի մեր մարմնի տաճարների մեջ, մի՞թե չի տեսնի Աստծո ներկայության ու բնակության անվայել խորհուրդներ եւ մտածմունքներ, հպարտության, ամբարտավանության, չար նախանձի, անտեղի բարկության, մահացու ծուլության սեղաններ, ագահության, որկրամոլության, արբեցողության, հայհոյության, գողության, հափշտակության աթոռներ, անասնական ցանկությունների, անբարոյական կյանքի, հոգեկորուստ մոլությունների եւ ուրիշ անթիվ ու անհամար մեղաց սեղաններ եւ աթոռներ: Այս ամենը տեսնող Հիսուս Քրիստոսը մի՞թե մեզ չէր հանդիմանի, մի՞թե խարազանով չէր հալածի անասնական մոլությունները: Այս առիթով Պողոս առաքյալն ասում է. «Եթե մեկն Աստծո տաճարն է ապականում, Աստված էլ նրան պիտի ապականի, որովհետեւ սուրբ է Աստծո տաճարը, որը դուք եք»(1 Կորնթ. 3. 17): Քանի որ Փրկիչն իր մարմինը խաչելով եւ պատվական արյունը թափելով գնել է մեզ սատանայի գերությունից, ջանանք մաքուր պահել մեր մարմնի տաճարները: Աշխատենք, որ աստվածահաճո լինեն մեր սրտերը՝ իբրեւ Տիրոջ բնակարան: Աղոթենք Ներսես Շնորհալու հետ՝ ասելով. «Հնություններ նորոգո՛ղ, նորոգիր եւ ինձ» եւ Դավիթ մարգարեի հետ թախանձելով ասենք. «Իմ մեջ մաքուր սիրտ հաստատի՛ր, Աստվա՛ծ, եւ արդար հոգի նորոգի՛ր իմ որովայնում: Մի՛ գցիր ինձ, Տե՛ր, քո երեսից եւ Սուրբ Հոգիդ մի՛ հանիր ինձնից»: Տեր Հիսուս Քրիստո՛ս, ամեն տեսակ մեղքերից եւ մոլություններից սո՛ւրբ պահիր քո կենդանի տաճարները:
Որքան են փոքրանում այս աշխարհի իրերը‚ երբ դրանք դիտում ենք հավիտենականության լեռից: Նմանվում են արեւի դիմաց մոմի լույսի: Երկնքում միայն կըմբռնես‚ թե ինչ ունայնություններով էիր զբաղված երկրում եւ որ ոչինչ չարժեցող բաների համար հոգի էիր մաշում: Մի՛ ձգտիր անցավորին: Այն‚ ինչին փափագում ես‚ ստանալուց հետո վաղը պիտի վախենաս կորցնել այն: Հաճախակի խորհրդածի՛ր‚ որ շուտով ամեն ինչ կվերջանա: Այս մտածումը հոգուդ մեծ օգուտ կբերի: Երբ տեսնում ես‚ որ ժամանակավոր բաները գալիս ու անցնում են‚ իմաստուն եղի՛ր եւ սկսի՛ր փնտրել հավիտենական բարին: Գիշերվա երազները ցնդում են օրվա մեջ‚ օրվա երազներն էլ ցնդում են կյանքի գիշերվա մեջ. երկուսն էլ վերածվում են ոչնչի: Ինչո՞ւ ես անցավոր բաների եւ ինչքերի այսքան հետամուտ: Ջանա՛ գտնել միակ բարին‚ որի մեջ կա մնացյալ ամեն ինչ: Սրբերն ամեն բարիքից հրաժարվելով հանդերձ՝ լի էին ուրախությամբ‚ որովհետեւ Աստծո մեջ էին գտել ամեն բարիք (Բ Կոր. Զ:10): Ինչո՞ւ ես այսքան հուզվում անցողիկ բաներից: Այս աշխարհում ոչինչ բացարձակ չէ‚ ոչինչ հավիտենական չէ: Մոլորություն եւ գերություն է զբաղվել անցավորով‚ երջանկությունը դնել անհաստատի վրա‚ փափագել այնպիսի բաներ‚ որոնք անցնում են: Ազատ է մնում նա‚ ով գիտի ոտնակոխ անել երկրավոր հարստությունները եւ չի փնտրում այս աշխարհի ինչքերը: Հաճախակի մտածիր կյանքիդ վախճանի մասին եւ անհագորեն պիտի չկապվես այս աշխարհի բարիքներին: Հավիտենականության համար ես ստեղծված. ապրում ես ժամանակի մեջ‚ ո՛չ ժամանակավորի համար: Ապրածդ կյանքով շրջապատի մարդկանց վկայություն տուր‚ որ այս աշխարհում ապրելու մնայուն քաղաք չունես եւ հետամուտ ես հավիտենականին: Անվախճան հարստություն կարող ես ձեռք բերել ամեն օր, եւ հիմար է նա‚ որ կյանքն ապրում է՝ առանց ձեռքն իսկ պարզելու՝ ստանալու այն: Որքան անմիտ է մարդը‚ որքան քարացած է նրա սիրտը‚ որ սիրում է վազել ստվերի ետեւից‚ մինչդեռ ծնված է հավիտենական կյանքին պատրաստվելու համար:
«Նոր տետրակ, որ կոչվում է Հորդորակ» աշխատությունը Մովսես Բաղրամյանը գրել է Հնդկաստանի Մադրաս քաղաքում, 1772-1773թթ.: «Նոր տետրակ»-ը բաղկացած է 8 գլխից, որի առաջին 4 գլուխները հանգավոր կառուցվածք ունեն: Հեղինակը, ընթերցողներին հիշեցնելով մեր ազգի փառահեղ քրիստոնեական անցյալը, հորդոր է ուղղում՝ ընթանալու մեր նախնյաց հավատքի եւ սրբության ճանապարհով: Ստորեւ ներկայացնում ենք հատվածներ «Նոր տետրակից»՝ ըստ Մ. Խաչատրյանի՝ գրաբարից աշխարհաբար փոխադրության: Թեպետ հանցապարտ ենք ու մեղավոր մեր չարությամբ ու մեր վարքով օրինազանց, Սակայն երբեք պետք չէ, որ մենք վհատվելով հուսակտոր լինենք Աստծուց. Այլ պարտավոր ենք վերստին սպասումով ու մեծ հույսով առ Նա դառնալ Եվ հանապազ ոգեւորել իրար քաջի վստահությամբ... Եթե ոչ դո՛ւք, սրբեր Աստծու, հապա ո՞վ, ո՞վ կհասնի ու կկանգնի մեր թիկունքին, Երբ մեզանում վերացել են, չկան այլեւս ո՛չ տեսուչ, ո՛չ գլխավոր եւ ո՛չ ընտրյալ, Մինչեւ այսօր մեկը մեզնից ի հայտ չեկավ, որ միգուցե թե մեր բարուն հետամտեր, Այլ, հակառակ դրան, բոլորս միասին, անհոգ ու ծույլ դեգերելով, ի գերություն մատնվեցինք: Ուստի եւ Նա, հայրենական եւ սեփական մեր աշխարհի բարիքներից մեզ զրկելով, Ինչպես երկիրը Իսրայել՝ մեզ գերության դատապարտեց ձեռքը երկրորդ փարավոնի: Կամ, նախահայր Ադամի պես, զվարճալի ու հեշտալի մեր դրախտից մեզ վտարեց, Հրամայեց, որ մեր աշխարհը պաշարեն ու նվաճեն զորագնդերը բազմախումբ՝ սուսերներով իրենց սուրսայր... Արդյոք կբարձրանա՞ մեկը, կգա՞ համանման միահեծան ու սուրբ արքա մեր Տրդատին՝ Այցելելու, ինչպես առաջ, զրկանք կրած մեր Աշխարհին Արարատյան: Արդ, հնամյա Երկրից հայոց երջանկությունն ու վայելչանքը վերացան, Որովհետեւ արիաբար չջանացինք մենք հետեւել սուրբ հայրերի ու մեր նախնյաց վարք ու կարգին: Զարթնի՛ր, ո՛վ սուրբ Գրիգորիոս, զարթնիր քո սուրբ ու սիրելի Տրդատի հետ, Ով որ անձամբ նվաճելով մեր ողջ երկիրը՝ ենթարկեց հրամանիդ, Որ խավարից միահամուռ դարձի եկած լուսավորվեն քեզանով՝ սուրբ Լուսավորչով Եվ հաստատուն ու համախոհ այդպես մնան լուսակառույց քո խորանի հովանու տակ: Արդ սո՛ւգ մտիր, ո՛վ դու աշխարհ եւ ողջ Երկիրդ մեր Հայոց՝ քո մեջ ապրող բոլոր, բոլոր էակներով, Կատարների ու լեռների հետ ամենայն սեւ-սուգ մտիր, ո՛վ բարձր ու մեծ լյառն Արարատ, Որ Սինային ես նմանվում՝ փառաբանված քո սրբերով, քո գագաթին դադար առած աշխարհափրկիչ տապանով, Մի՛ հանդուրժիր, որ ոտնատակ տան քեզ ազգերը, որ եկել ու հարձակվել են մեզ վրա՝ քեզ անարգանք հասցնելով: Նրանց, ո՛վ Տեր, որ Քեզ են դավանում, Դու մի՛ հանձնիր գազաններին, Այլ խնամքով ու գթությամբ փրկագործիր բոլոր, բոլոր տանջանքներից ու ապրեցրու. Մենք մեղապարտ ու հանցավոր թեպետ եղանք՝ ընթանալով անապաշխար, թյուր ու մոլոր ճանապարհով, Բայց Քո արյամբ գնվածներիս մեղքի համար Դու մի՛ կորցնիր: Արդ, ուրեմն, եկե՛ք, եկե՛ք ոտքի ելնենք, սթափեցնենք մեզ թմբիրից, ծուլությունից, Որ այլեւս, ո՛վ անձկալի դու հայոց ազգ, թեպետ այսպես մենք կենդանի, բայց չննջենք իբրեւ մեռած, Առաջ նետվենք եւ, համախոհ ու միաբան, կանչենք սիրով Աստծուն գթած Եվ նրանից թախանձելով հայցենք, խնդրենք մեզ օգնություն եւ զորավիգ: Արդարեւ Նա գուցեեւ մեր միջից մեկին բարձրացնի Մովսեսի պես, ինչպես հնում ժամանակները գերության Իսրայելի, Որ գա, անպարտ իր քաջությամբ փրկագործի Նոր Սիոնի գերեվարված Նոր Իսրայելը գերության լծից: Ծաղկափթիթ, նորաբողբոջ ո՛վ կտրիճներ, պատրաստ եղեք, որ մեր Տիրոջ օգնությամբ ձեզ փրկագործեք Ու մուտք գործենք զվարճալի եւ բերկրալի Արարատյան դրախտը մեր եդեմակերպ, Քանզի շատերն են վկայում, որ դրախտը աստվածային եղել է մեր հայրենիքում, Որովհետեւ, ինչպես ասվեց դեռ վերեւում, Եփրատը եւ ուրիշ գետեր այստեղից են ակունք առնում:
Չնայած Հայաստան անունը Սուրբ Գրքում չի հանդիպում‚ որով ինքնին բացահայտ կմատնանշվեր նրա տեղը եւ դերը Աստծո արարչագործությունում‚ այդուհանդերձ‚ աստվածաշնչյան վկայություններում մեր երկիրն այլ անվանմամբ‚ այսինքն՝ ծածկանվամբ‚ ակնարկվում է... Հայոց աշխարհը‚ որպես մարդկության բնօրրան‚ որտեղից էլ տարածվելու է Արդարության Արեգակի՝ Քրիստոսի փրկարար լույսը աշխարհի վրա‚ Սուրբ Գրքում կրում է Արեւելք անվանումը: Ծննդոց գրքի վկայություններից հասկացվում է‚ որ Արեւելքը ոչ թե հորիզոնի կողմը ցուցանող սովորական բառ է‚ այլ կոնկրետ տեղանուն‚ որը եւ Հայաստանն է: Նախ ասվում է‚ որ Եդեմական դրախտը Արարիչ Աստված «արեւելքում» է ստեղծում. «Եվ Աստուած արեւելքի կողմը Եդեմի մէջ մի պարտեզ տնկեց եւ իր շինած մարդը դրաւ այնտեղ» (Ծննդ. Բ 8): Եվ քանզի դրախտի գետից սկզբնավորվող չորս գետերով իմանում ենք‚ որ Եդեմի պարտեզը Հայաստանի տարածքում է եղել‚ կնշանակի՝ աստվածաշնչյան Արեւելքը Հայաստանն է: Ծննդոց գրքում ջրհեղեղից հետո խոսվում է Նոյի սերունդների ազգաբանության եւ Բաբելոնի աշտարակաշինության մասին. «Եւ բոլոր երկիրը մէկ լեզու եւ մէկ խօսուածք էր: Եւ եղաւ‚ երբ որ նրանք արեւելքից չուեցին‚ ՍԷնաար երկրումը մի դաշտ գտան‚ եւ այնտեղ բնակուեցան: Եւ իրար ասեցին‚ եկէք աղիւսներ շինենք եւ կրակով այրենք» (Ծննդ. ԺԱ 1-3): Անշուշտ‚ այս «արեւելքը»‚ որտեղից մարդիկ գնացին Միջագետք‚ եւս Հայաստանն է‚ քանզի նրանց նախնիները տապանից ելնելուց հետո բնակություն էին հաստատել Արարատ լեռան շուրջը: Սրանից զատ‚ Հին եւ Նոր Կտակարանները վկայում են‚ որ երկրի վրա ամենայն բարին Արեւելքից է ծագելու: Եսայի մարգարեի միջոցով Տերը նախ նախատում է հրեաներին‚ հետո ասում‚ որ Իր ընտրյալները հյուսիսի կողմից են գալու եւ Արեւելքից Իր անունը կանչելու: Արեւելքը‚ որ Հայաստանն է‚ Իսրայել պետությունից հյուսիս եւ հյուսիս-արեւելք է գտնվում. «Տեսէք դուք ոչնչից էք‚ եւ ձեր գործքը ոչնչիցն է, գարշելի է ով որ ձեզ ընտրէ: Ես վեր եմ կացրել հիւսիսի կողմիցը եւ նա գալիս է... արեւելքիցը պիտի կանչէ իմ անունը» (Ես. ԽԱ 24-25): Այսպիսով‚ այս մարգարեությունում «հիւսիս»-ը որպես հորիզոնի կողմ ցուցանող բառ է օգտագործված‚ իսկ «արեւելքը»՝ որպես տեղանուն՝ հատուկ անուն: Եսայի մարգարեն Արեւելքի հետ կապված նաեւ ասում է. «Արեւելքում փառավորեցէք Տիրոջը...» (Ես. ԻԴ 15)‚ «Արդարին ո՞վ զարթնեցրեց արեւելքից եւ կանչեց նորան դէպի իր շաւիղը» (Ես. ԽԱ 2): Եզեկիել մարգարեի միջոցով էլ Տերը հայտնում է. «Իսրայէլի Աստուծոյ փառքը գալիս էր արեւելքի ճանապարհից» (Եզեկ. ԽԳ 2): Հիշատակության է արժանի նաեւ Բարուքի մարգարեությունը. Տերը‚ Երուսաղեմին դիմելով‚ հայտնում է‚ որ իր որդիները Արեւելքում պետք է հավաքվեն. «Ելի՛ր‚ Երուսաղե՛մ‚ կանգնի՛ր բարձունքի վրա‚ նայի՛ր դէպի արեւելք ու տե՛ս Սրբի խօսքով արեւելքից մինչեւ արեւմուտք հաւաքուած քո որդիներին‚ որոնք ուրախացել են Աստծուց հիշուած լինելու համար» (Բարուք Ե 5): Ավետարանն իր հերթին հայտնում է‚ որ Մանուկ Հիսուսին առաջին երկրպագողներն Արեւելքից են գալիս (Մատթ. Բ 1-2): Իսկ Հայտնությունում‚ որտեղ Քրիստոս կրում է Աստծո ընտրյալների՝ թագավորների Թագավոր կոչումը (Յայտ. Է 14)‚ ասվում է. «Եւ վեցերորդ հրեշտակը իր սկաւառակից թափեց մեծ Եփրատ գետի վրայ եւ ցամաքեցին նրա ջրերը‚ որպէսզի ճանապարհ պատրաստուի արեւելքի թագաւորներին» (Յայտ. ԺԶ 12): Եփրատ գետը‚ որ սկիզբ է առնում պատմական Հայաստանի կենտրոնից‚ ինչպես ժամանակին է ակունք առել Եդեմի պարտեզից‚ հոսում է դեպի հարավ՝ Միջագետքի անապատները: Պարսից ծոց չհասած՝ միախառնվում է Տիգրիսին եւ կրկնակի մեծացած՝ թափվում է Պարսից ծոց: Ահա այս մասին է հայտնում Եզեկիել մարգարեն‚ նշելով‚ թե այդ «կրկնակի» գետի‚ որ Աստծո նոր Սրբարանից է ակունք առնելու‚ ջրերով կենդանություն է ունենալու ամենայն շունչ. «Այս ջրերը դուրս են գալիս դէպի արեւելեան գաւառը եւ իջնում են անապատը եւ գնում են ծովը. դուրս են տարւում ծովը‚ որ առողջանան նրա ջրերը: Եւ պիտի լինի‚ որ ամէն կենդանի շունչ‚ որ շարժւում է այս ամէն տեղերում ուր որ այն կրկնակի գետը գնում է‚ պիտի ապրէ... Եւ գետի վերայ նորա եզերքին պիտի այս կողմից եւ այն կողմից ամէն տեսակ պտղաբեր ծառեր բուսնեն. նորանց տերեւը չի թառամիլ եւ նորանց պտուղը չի վերջանալ. ամէն ամիս նորից պտուղ պիտի տան‚ որովհետեւ նորա ջրերը սրբարանիցն են դուրս գալիս» (Եզեկ. ԽԷ 1-12): Արժանահիշատակ է նաեւ այն‚ որ Աստվածաշնչում շատ են վկայությունները‚ որոնցով մատնացույց է արվում‚ թե Տիրոջ թագավորության սահմանները համապատասխան են Հայկական լեռնաշխարհի աշխարհագրական տարածքին: Օրինակ՝ Հայտնությունում սբ. Հովհաննեսը հայտնում է. «Եւ առաւ տարաւ ինձ‚ հոգով‚ դէպի մի բարձր ու մեծ լեռ եւ ինձ ցոյց տուեց մեծ եւ սուրբ քաղաքը՝ Երուսաղէմը‚ որ իջել էր երկնքից Աստուծոյ մօտից» (Յայտ. ԻԱ 10): Նմանապես Հին Կտակարանում Եզեկիել մարգարեն մինչ Աստծո նոր տաճարը նկարագրելն ասում է. «Աստուծոյ տեսիլքներով ինձ տարաւ Իսրայէլի երկիրը եւ ինձ մի շատ բարձր սարի վրայ դրաւ‚ եւ նորա վերայ մի քաղաքի շինութեան պէս բան կար դէպի հարաւին կողմը» (Եզեկ. Խ 2): Արդ‚ Իսրայելի ո՞ր շատ բարձր սարից կարող է երեւալ Աստծո նոր Սրբարանը‚ եթե ոչ՝ տապանակիր սուրբ Արարատից‚ որ Արեւելք-Հայաստանի առավել պանծալի եւ բարձր լեռն է (նկատենք‚ որ Հրեաստանում շատ բարձր լեռ չկա‚ ամենաբարձրը ծովի մակարդակից մոտ 1000 մետր է: Եսայի մարգարեն էլ հայտնում է‚ որ Նոր Երուսաղեմը‚ որտեղ Տերը պետք է բնակվի իր ըտրյալների հետ‚ գտնվելու է լայնատարած գետերի վտակների շրջանում‚ ուր մեծ նավեր չեն կարող հասնել. «Նայի՛ր Սիօնին‚ մեր տօնախմբութեան քաղաքին. քո աչքերը կտեսնեն Երուսաղէմը‚ իբրեւ ապահով բնակարան՝ անսասան վրան‚ որի ցիցերը յաւիտեան չեն շարժուիլ‚ եւ որի ամէն չուանները չեն կտրուիլ: Այլ Տէրը փառաւոր պիտի լինի այնտեղ մեզ համար‚ լայնատարած գետերի՝ վտակների տեղը‚ ուր որ չի գնալ թիաքարշ նաւը‚ եւ այն տեղով մեծ նաւ չի անց կենալ: Եւ այնտեղի բնակիչը չէ ասելու‚ թէ ես տկար եմ. այն ժողովուրդը‚ որ բնակւում է այնտեղ՝ նորա անօրէնութիւնը թողուած է» (Ես. ԼԳ 20-24): Տարակույս չկա‚ որ մարգարեությունում հիշատակված լայնատարած գետերը Եփրատը եւ Տիգրիսն են‚ որոնք սկզբնավորվում են պատմական Հայաստանից‚ որտեղ էլ եւ հիմնականում գտնվում են այդ գետերի վտակները: Միաժամանակ Եփրատը եւ Տիգրիսը միայն վերին հոսանքներում՝ Հայկական լեռնաշխարհում է‚ որ նավարկելի չեն‚ ինչպես մարգարեությունում է ասված: Եփրատը եւ Տիգրիսը՝ որպես Սուրբ Գրքում հիշատակվող հիմնական աշխարհագրական տարածքի՝ Մերձավոր Արեւելքի ամենախոշոր գետեր‚ Աստվածաշնչում անվանվում են մեծ եւ լայնատարած գետեր: Մասնավորապես‚ ինչպես Դանիել մարգարեն է ասում. «Եւ առաջին ամսուայ քսանեւչորսերորդ օրը ես մեծ գետի՝ այսինքն Տիգրիսի եզերքին էի» (Դան. Ժ 4)‚ նմանապես Եփրատ գետը Հայտնությունում մատնացույց է արված որպես «մեծ գետ» (Յայտ. ԺԶ 12): Սուրբգրային այս վկայությունները միանշանակ փաստում են‚ որ Աստվածաշնչյան Արեւելքը‚ որտեղից պիտի ծագի Արդարության Արեգակի՝ մեր Տեր եւ Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի փրկարար լույսը աշխարհիս վրա‚ Հայոց սրբազան երկիրն է, որը Նոր ուխտի Սրբարանն ու Տաճարն է, որում, համաձայն Սուրբ Գրքի, վերջին ժամանակներում «ավերածի պղծությունը» պետք է հաստատվեր, ինչը արդեն իրականացվել է: Այո՛, շատ շուտով Տիրոջ գալստյամբ եւ Նրա ամենակալ զորությամբ Տաճարը պետք է մաքրագործվի: Եւ երանելի կլինեն նրանք, ովքեր պատրաստ կլինեն Տիրոջ Մեծ օրվան: Արսեն ՊՈՂՈՍՅԱՆ
Շատ տարիներ առաջ մեծահարուստ մի ընտանիքում մեծանում էր Դավիթ անունով մի տղա, որն իր ծնողների ուրախությունն ու պարծանքն էր: Երեք տարեկան էր Դավիթը, երբ մի օր, տան դուռը բաց գտնելով, դուրս եկավ փողոց և հետաքրքրասիրությամբ սկսեց իր շուրջը դիտել: Փոքրիկն այդ օրը շատ շքեղ էր հագնված: Նրա հագուստը բարակ թավշից էր, մեջքին կապած ուներ արծաթյա զանգակներով մի գոտի, իսկ պարանոցին շողշողում էր թանկարժեք մի վզնոց: Այդ ամենը նկատեց սևազգեստ մի բարձրահասակ կին, որ այդ պահին անցնում էր առանձնատան առջևով: Նա հապճեպ աջ ու ձախ նայեց, հետո փոքրիկին կանչեց իր մոտ և ցույց տվեց քաղցրավենիքներ: Դավիթը մոտեցավ և նույնիսկ թույլ տվեց, որ այդ կինը իրեն գրկի: Կինը, երեխային գրկած, հասավ մինչև փոքրիկ քաղաքի ծայրամասը, որտեղ խարխուլ, աղտոտ տներ կային: Դավիթն աղաղակելով ցանկանում էր տուն վերադառնալ, սակայն չար կինն այլևս սիրալիր չէր նրա նկատմամբ: Նա, փոքրիկ կալանավորին հետը քարշ տալով, տներից մեկը մտավ՝ հանեց նրա գեղեցիկ հագուստները և փոխարենը պատառոտված շորեր, ցնցոտիներ հագցրեց: Դավիթենց տանը շփոթություն և իրարանցում էր. ոչ ոք չգիտեր երեխայի գտնվելու վայրի մասին: Բոլորը դուրս էին եկել նրան որոնելու: Սրտաբեկ մայրը փնտրում էր իր սիրելիին: Աստված նրան առաջնորդեց մինչև այն աղտոտ թաղամասը, որտեղ գտնվում էր Դավիթը: Երբ մայրը, սրան-նրան հարց ու փորձ անելով, անհանգիստ վազում էր այդ փողոցով, հանկարծ մոտակա տնից երեխայի լացի ձայն լսեց: Նա ցնցվեց ... իրավ, դա իր երեխայի ձայնն էր: Մայրը շտապեց դեպի այդ խարխուլ տունը և գտավ իր որդուն: Չարանենգ գող կինը՝ մի կապոց ձեռքին, պատրաստվում էր ավարը մի ապահով տեղ տանել: Մայրն ուրիշ բան չէր ուզում՝ միայն իր երեխային: Եվ, մինչև գող կնոջ սթափվելը, նա արդեն իր երեխային գրկած՝ այնտեղից հեռացել էր: Օ̃, երջանիկ մայր, նա փախչում էր այդ կեղտոտ և սարսափազդու որջերից: Նա երեխայի հետ հասավ տուն, որտեղ բոլորի ուրախությանը չափ ու սահման չկար: Դավիթին շուտով լողացրին և մաքուր հագուստներ հագցրին: Հայրական տանն անչափ երջանիկ էր նաև Դավիթը: * * * Այս փոքրիկ պատմությանը ավելացնենք մի քանի մեկնաբանություններ, որոնք ցույց կտան, թե ինչպես է Տեր Հիսուսը մարդկանց ազատում կորստից: Ինչպես չար և գող կինը, նույնպես և սատանան, շրջում է այս ու այն կողմ՝ փորձելով շատերին կործանել: Ինչպես որ այդ կինը Դավթին քաղցրավենիք առաջարկեց, սատանան էլ ունի իր հրապուրիչ միջոցները: Նա գիտի, թե ինչով կարելի մարդկանց գայթակղել և ավելի ու ավելի մոտեցնել կորստյան գուբին և դատապարտության անդունդին: Ինչպես փոքրիկ Դավիթն իր քաղցրավենիքը անմիջապես կերել ու վերջացրել էր և միայն հետո ծեծ ու հարվածներ էր ստանում, այնպես էլ սատանայի խեղճ բանտարկյալը ի վերջո տեսնում է, որ ինքը չարաչար խաբված ու կորած է: Դավիթն ի վիճակի չէր կռվելու այդ կնոջ դեմ և նրա գերին էր: Այդպես էլ մեղավորն իր ուժերով չի կարող սատանային հաղթել. նա պետք է մեկ ուրիշի օգնությամբ ազատվի և փրկվի: Այն մեծ սերը, որ Դավթի մայրն ուներ իր սիրելիի հանդեպ, եղավ Դավթի փրկության միակ միջոցը: Մայրը չխաղաղվեց, մինչև քաղաքի աղտոտ թաղամասում որդուն գտնելը: Այսպես էլ Հիսուս՝ Աստծո Որդին Իր մեծ սիրով ցած իջավ երկնքի փառավոր գահից այս թշվառ երկիրը, որ լի է պղծությամբ և անօրենությամբ: Նա հաղթեց սատանային խաչի վրա և հիմա էլ կարող է նրա իշխանության տակ գտնվողներին ազատել, բոլոր նրանց, ովքեր ցանկանում են փրկվել: Նա եկել է «որոնելու և կյանք տալու կորածին»: Խեղճ Դավիթը՝ աղտոտ ցնցոտիներով փաթաթված, թշվառ վիճակում էր, երբ մայրը նրան գտավ, բայց նա չասաց. «Դավի՛թ, ես չեմ կարող քեզ այս կեղտոտ տեսքով տուն տանել...», այլ կրծքին սեղմած՝ անմիջապես տուն բերեց: Եվ այսպես, մոր անսահման սիրո շնորհիվ, Դավիթը գտավ փրկություն և ապահովություն: Նույնն է ասում նաև Բարի Հովիվը. «Ոչ ոք չի կարող հափշտակել նրանց իմ ձեռքից»: Արդյոք Դավիթը ոչինչ չարե՞ց իր փրկության համար, ո՛չ, նա իր ձեռքերով ամուր փաթաթվեց իր սիրելի մորը: Մենք էլ կարող ենք և պետք է վստահությամբ և ջերմ սիրով փարվենք մեր հավատարիմ Փրկչին՝ սրտանց նվիրվելով Նրան:
Տարիքն առած մարդը, որ մանուկ հասակում ուզում էր շուտ մեծանալ եւ ի կատար ածել ապագայի իր երազանքները, երբ ետ է նայում իր անցած տարիներին, զարմանում է, որ դրանք անցան մի ակնթարթի նման, իսկ այս աշխարհի հետ կապված իր ծրագրերը համարյա ամբողջովին մնացին անկատար: Այդպիսին են բոլոր այն մարդկանց ճակատագրերը, որոնք չեն հավատում Աստծուն եւ հավիտենականությանը: Մահկանացու մարդը ջանք է թափում, աշխատում, հարստություն դիզում այնպիսի մոլուցքով, կարծես թե իր կյանքն անվախճան է: Նա հրահրում է պատերազմներ, իրագործում է ցեղասպանություններ, ամայացնում շեն երկրներ, ոչնչացնում քաղաքակրթություններ, միմիայն հարստանալու մոլուցքից դրդված: Երբ նայում ես, թե մարդը որքան ուժ, խելք և հնար է բանեցնում հնարավորին չափ շատ նյութական շահույթ ստանալու՝ գնելու, ավելացնելու, կուտակելու համար, թվում է, թե նա չի մեռնելու, կարծես աշխարհից մահը հեռացել է: Մինչդեռ Սողոմոնն ասում է. «Ինչպես որ իր մոր որովայնից նա մերկ է եղել, մերկ էլ ետ կդառնա, ինչպես եկել է, այնպես էլ կգնա, եւ երբ գնա, ոչինչ չի վերցնելու իր վաստակից, որպեսզի տանի իր հետ»(Ժողովող 5.14): Մարդիկ ուշի-ուշով հետևում են աշխարհում կատարվող բոլոր իրադարձություններին, սակայն որքա̃ն քիչ բան գիտեն ու չեն էլ ձգտում իմանալ հավիտենականության մասին, այն հավիտենականության, որը սպասում է բոլորին: Այսպիսով մարդկային ձգտումները ամփոփվում են երկու ոլորտում՝ հոգեւոր եւ մարմնավոր, եւ ամեն մարդ առավելությունը տալիս է դրանցից մեկին: Մեկի համար կյանքի իմաստը իր մարմնական մղումներին հագուրդ տալն է: Ոմանք էլ, մանուկի պես անփորձ լինելով, պահի տակ հրապուրվում և կլանվում են աշխարհի փայլով. Ճշմարտությունից անտեղյակ լինելով , նմանվում են այն երեխային, որը խաղում է գերեզմաններին բուսած ծաղիկների հետ, չմտածելով, որ վաղն էլ ինքն է պառկելու հողի տակ: Այո՛, անհավատ մարդն ինքն իրեն համոզում է, թե ոչինչ մնայուն չէ, որ ամեն ինչ պատահականության արդյունք է, եւ այս ամենը պիտի անհետանա մարդու վերջին շնչի հետ: Մարդկանց մի մասն էլ հավատում է, որ մահից հետո կյանք կա: Սակայն, խիստ կապված լինելով աշխարհի իրերի հետ, աշխարհի արժեքը հավասարեցնում է երկնքի արժեքին: Նրա ցանկությունն է վայելել աշխարհը: Սակայն նա ժամանակ առ ժամանակ մտածում է հավիտենական կյանքի մասին եւ գոհ է իրենից, որովհետեւ աղոթք է անում, եկեղեցի է հաճախում, հաղորդվում է եւ թվում է, թե աստվածահաճո կյանքով է ապրում: Սակայն, միաժամանակ իրեն թույլ է տալիս հպարտանալ, ապրել զեխ կյանքով, խաբել, նախանձել եւ հույս ունի, որ այդ ամենն իրեն հեշտությամբ կներվի: Նրա համար գոյություն ունի միայն ներկա ժամանակ,որի սահմանափակ, կարճատես մտքի համար հավիտենությունը դեռ շատ ու շատ հեռու է: Այնինչ ճշմարիտ քրիստոնյան հավիտենականությունը, առաքինությունն ու Աստվածությունը գերադասում է այս անցավոր աշխարհի գայթակղություններից: Մշտապես հավիտենականությանը նայող մարդը գոհանաում է ապրուստի նվազագույն պայմաններով, եւ նրա ինչի՞ն է պետք հարստությունը: Նա ամենեւին չի ձգտում երկրային փառքի. նրա ինչի՞ն է պետք, որ անհանգստությամբ հետեւի հասարակական կարծիքին, անուն հանի եւ գնահատվի որպես երեւելի մարդ: Իմաստուն մարդը գիտի, որ փառքի, հարստության ետեւից ընկնելը նրան միայն զրկում է հոգու խաղաղությունից, գիտի, որ իրական երջանկությունը Աստծո ճանապարհով քայլելն է. Ճանապարհ, որ նրան պետք է առաջնորդի դեպի Քրիստոսի անվախճան թագավորությունը: Ողջ կյանքում նա զորանում է հավիտենական կյանքին հասնելու անխորտակ հավատով եւ հույսով այն աստիճան, որ աշխարհի մեջ ոչ մի փորձություն չի կարող շեղել նրան իր ընթացքից: Տե՛ր, Սուրբ Հոգովդ մշտապես մեզ ներշնչիր այն մտածումը, որ մահկանացուներիս կոչումը Քո անանց թագավորության ժառանգորդ լինելն է. ամեն:
Տես Տե՛ր իմ տառապանքները եւ իմ բազմամեղ հոգու ցավերը, դարձի՛ր, ների՛ր եւ դեպի Քե՛զ առաջնորդիր, ինչպես որ ասացիր. «Դարձեք դեպի Ինձ, եւ Ես կդառնամ դեպի ձեզ»: Ողորմի՛ր ինձ՝ լքվածիս, օգնի՛ր ինձ՝ եղկելիիս, ճառագայթի՛ր ինձ՝ խավարյալիս, առաջնորդիր ինձ՝ մոլորյալիս, որ լի եմ մեղքերով եւ անթիվ հանցանքներով եւ տարուբերելով ծփում եմ անօրենության հորձանքներում: Ո՛վ Խորք մեծության եւ իմաստության, ընդունի՛ր բռնվածիս, որ մեղքերով ընկել եմ ծովի խորքը, պահպանի՛ր եւ զորացրո՛ւ ինձ՝ գործելու Քո կամքը, օր ու գիշեր սգալու եւ լալու իմ ողջ անօրենությունն ու հեղգությունները: Աղբյուրդ կենդանության, հագեցրո՛ւ իմ ծարավ հոգին Քո առատաբուխ վտակից, որ ցամաքած տոչորվում եմ իմ բազում անօրենություններից: Ցնցի՛ր իմ քարացած սիրտը եւ ինձանից ապաշխարության արցունքներ քամիր: Գա՛նձդ բոլոր բարիքների, շնորհի՛ր ինձ դյուզն-ինչ Քո հոգնառատ բարիքներից, որ չարաչար աղքատացած ու մերկացած եմ, հագեցրո՛ւ եւ կերակրի՛ր ինձ ապաշխարության արտասուքներով: Լո՛ւյս ճշմարիտ Քրիստոս, որ լուսավորում ես ամեն մարդու, լուսավորի՛ր մեղքերով խավարյալիս, բա՛ց իմ սրտի աչքերը եւ հաստատի՛ր Քո պատվիրանների երկյուղով ու սիրով: Մի՛ դատիր եւ մի՛ դատապարտիր ինձ, Տե՛ր, ըստ իմ անբավ զազիր գործերի եւ մի՛ կարգիր ինձ ուրիշների հետ, որոնք զայրացրին Քեզ, այլ փառավորի՛ր փառավորյալների հետ եւ պսակի՛ր պսակյալների հետ եւ ուրախացրո՛ւ բերկրյալների հետ: Հովի՛վ բարի, փնտրի՛ր ինձ՝ մոլորյալիս: Նավապետ բարի Հիսուս, փրկի՛ր ինձ իմ մեղքերի ծովի ալիքների բազմությունից եւ տո՛ւր խաղաղության նավահանգիստը: Տո՛ւր ինձ, Տե՛ր, սուգ եւ արտասուքներով զորացրո՛ւ իմ մարմինը, կակղեցրո՛ւ իմ քարացած սիրտը եւ հավաքի՛ր մտքերս դեպի Քեզ: Ջնջի՛ր իմ հանցանքների բազմությունը եւ շնորհի՛ր ինձ իմ հոգու շահը: Ընդունի՛ր եւ մի՛ անտեսիր իմ սրտի հառաչանքները: Տո՛ւր ինձ իմաստություն եւ հաստատի՛ր, Տե՛ր, իմ սրտում Քո ահն ու երկյուղը: Լուսավորի՛ր իմ խորհուրդները, կարո°ղ դարձրու իմ մարմինը՝ հարաժամ ժուժկալությամբ մնալու Քո պատվիրանի մեջ: Բա՛ց, Տե՛ր, իմ սրտի աչքերը եւ լուսավորի՛ր Սուրբ Հոգովդ: Պարգեւիր ինձ առողջ խորհուրդներ եւ առաքինի վարք, հանապազ ողբալ, ահ ու դողով ամեն ժամ անզբաղ մնալ (Քո) առջեւ: Ո՛վ բարերար եւ մարդասեր Տեր, առանց չարչարանքների եւ ժուժկալության ինչպե՞ս ազատվեմ իմ մեղքերի բազմությունից, քանզի մարմնովս տկար եմ եւ հոգով՝ խավար. ողորմի՛ր, Տե՛ր, եւ, ինչպես կամենում ես, օգնի՛ր ինձ: Անոխակա՛լ Տեր, մի՛ անտեսիր ինձ իմ բազում չարիքների պատճառով, այլ դարձի՛ր դեպի ինձ եւ իմ բոլոր ցանկությունները դարձրո՛ւ դեպի Քեզ եւ ինձ ամբողջ սրտով միայն Քե՛զ սիրել տուր: Ո՛ղջ պահիր իմ մարմինը նվազ եւ անպաճույճ կերակուրներով: Պատկերի՛ր, Տե՛ր Քո անխուսափելի Գալուստն իմ աչքերի առաջ եւ դողացրո՛ւ իմ մարմինը՝ անդադար լալու եւ սգալու Քո Ահեղ Դատաստանի երկյուղից եւ մի՛ փակիր Քո արարչական սիրո գութը Քո ստեղծածից, որ մեռած եմ մեղքերով: Հասունացրո՛ւ ինձ, Տե՛ր, բարին գործելու ամեն ժամ եւ խափանի՛ր իմ չար մտքից բոլոր չարիքները, ե՛տ պահիր ինձ պիղծ եւ անխրատ ընթացքից ու չար սովորությունից եւ հաստատի՛ր Քո պատվիրանների երկյուղի ու սիրո մեջ: Արեգա՛կդ արդարության՝ փրկի՛չ իմ եւ ազատի՛չ Հիսուս Քրիստոս, Քո լույսին եմ ապավինում, լուսավորի՛ր եւ ջերմացրո՛ւ իմ սիրտը: Հրկիզի՛ր իմ չար խորհուրդները եւ հալեցրո՛ւ իմ մեղքերի սառնամանիքը: Գարո՛ւն շնորհիր, Տե՛ր, իմ հոգուն՝ ծաղկեցնելու եւ պտղաբերելու արդարության պտուղը: Ազատի՛չդ Քրիստոս, ազատի՛ր ինձ ձմեռային մեղքերի դառնաշունչ քամիներից, պայծառեցրո՛ւ եւ ջերմացրո՛ւ խավարած եւ սառած հոգիս եւ ցողի՛ր Քո շնորհի ջերմության ցողն իմ սրտի խորհուրդների անդաստաններում: Փչի՛ր, Տե՛ր, Սուրբ Հոգուդ շնչի հարավային քաղցր զեփյուռն իմ խստացած եւ թանձրացած սրտի վրա եւ Քո որոտընդոստ փայլատակմամբ զարթնեցրո՛ւ իմ սառնացած եւ ցամաքած միտքը: Բա՛ց, Տե՛ր, իմ սրտի փակված դուռը եւ ծագեցրո՛ւ ներսում Քո ճառագայթների լուսավորությունը: Սրբի՛ր եւ իմ մեղքերի աղտը եւ բժշկի՛ր իմ հոգու վերքերը: Ամրացրո՛ւ Քո երկյուղով եւ զորացրո՛ւ՝ արդարություն գործելու ամեն ժամ: Իմ գլուխն արտասուքների բխման աղբյուր դարձրու, Տե՛ր, լվա՛ իմ հոգու թարախը, սրբի՛ր իմ զգայարանները: Եվ չարություններ գործողիս դարձրո՛ւ դեպի Քո ջերմ սիրո զղջումը՝ զգաստ մարմնով ապրելու ըստ Քո պատվիրանի: Մեկնի՛ր, Տե՛ր, Քո ձեռքը նավաբեկյալիս, որ ընկղմված եմ չարիքների խորքերում, փրկի՛ր ինձ իմ մեղքերի ալիքների սաստիկ ծովածուփ բռնությունից: Սանձի՛ր, Տե«ր, եւ դադարեցրո՛ւ իմ անսանձ միտքը կենցաղի զբաղմունքներից եւ ունայնություններից: Հագեցրո՛ւ, Տե՛ր, իմ հոգու ծարավը Քո առատաբուխ շնորհով եւ մի՛ անտեսիր իմ սրտի տոչորումը: Պապակում եմ իմ չարիքների տապից. զովացրո՛ւ եւ լվա Քո ողորմության ջրով իմ ապականված եւ հոտած շուրթերը: Ծագեցրո՛ւ, Տե՛ր, իմ սրտում, Քո շնորհների լուսավորությունն ու խաղաղությունը: Հալածի՛ր իմ մտքից մեղքերի ցավագին գիշերը եւ արի վարք շնորհիր իմ մարմնին՝ առաքինությամբ ապրելու Քո կամքի համաձայն: Եվ հանի՛ր իմ սրտից մեղքերի փուշը, քանզի իմ հոգին չարաչար վիրավորվում է, եւ բարի սե՛րմ սերմանիր իմ սրտում՝ աճեցնելու եւ պտղաբերելու արդարության պտուղը: Հալածի՛ր, Տե՛ր, խավարն իմ հոգուց: Զարդարի՛ր իմ սիրտը երկյուղով, զղջմամբ եւ արտասուքով՝ երկնչելու Քո դատաստաններից եւ պահելու Քո բոլոր պատվիրանները: Արթնացրո՛ւ ինձ, Տե՛ր, իմ մեղքերի քնի ահավոր խորությունից եւ զգաստացրո՛ւ իմ տարակուսյալ մարմինը բոլոր բարի գործերի մեջ, որ միշտ խորհեմ մեծ երկյուղով եւ Քո կամքը գործեմ ամեն ժամ: Ազատի՛ր ինձ, Տե՛ր, մեղքերի ծառայությունից, եւ դասի՛ր Քո ծառաների շարքում, ովքեր սիրեցին Քեզ եւ պահեցին Քո պատվիրանները: Տո՛ւր իմ սրտին նրանց երկյուղը եւ ուսուցանի՛ր ինձ գնալ նրանց ընթացքի շավիղներով: Թեթեւացրո«ւ մարմնի կարիքները եւ առատացրո՛ւ իմ մեջ Սուրբ Հոգուդ շնորհները՝ լինելու Քո աստվածային կամքի տաճար եւ բնակարան, անհագ սիրով սիրելու Քեզ եւ ատելու ամենայն ցանկություն եւ այս աշխարհի սերը, որով եղավ հոգուս կորուստը եւ մահը: Ողորմի՛ր, Տե՛ր, այս անմարդաբնակ անապատում, սրա միջոցով արժանավորի՛ր ինձ միավորել առաջին սուրբ հայրերի հետ, արի եւ զգաստ ժուժկալությամբ ժառանգելու խոստացած պարգեւները: Առաջնորդի՛ր ինձ, Տե՛ր, նեղ եւ նուրբ ճանապարհով, ինչպես որ առաջնորդեցիր Քո սուրբերին եւ զորացրո՛ւ իմ տկարությունից՝ ժուժկալությամբ, համբերությամբ եւ ջերմեռանդ սրտով գնալու Քո ճանապարհով: Նվազեցրո՛ւ, Տե՛ր, իմ աչքերի քունը եւ թոթափի՛ր նիրհն իմ գլխից, քանզի, ծուլությամբ ծանրացած, պաշարում է իմ մարմինը: Ինձ արթուն եւ պատրաստ դարձրու, Տե՛ր, ամեն ժամ, որ զգաստությամբ եւ արդարությամբ վարեմ իմ կյանքը: Տե՛ս, Տե՛ր, իմ որովայնի ընդվզումը, որ զորացել է ինձ վրա, հանապազ ցանկանում է կերակուր, ըմպելիք եւ խորտիկների համեղություն: Սակայն Դո՛ւ, Տե՛ր ամենակարող, կտրի՛ր մարմնիս տենչանքների ցանկությունը: Եվ քանզի իմ ցնդած, պղտորված եւ ցնորված միտքը շրջում է երկրավոր կենցաղի հոսանքներում, Դո՛ւ, Տե՛ր, լուսավորի՛ր հոգուս աչքերը՝ անզբաղ եւ աներկմիտ, արի եւ զգաստ ամենահորդոր փութով գալու Քո աստվածային սիրո ետեւից: Հալածի՛ր, Տե՛ր, իմ մտքի խորհուրդներից բոլոր չար երկրաքարշ մտածումները, բարիքների արմատն ամուր տնկի՛ր իմ սրտում եւ նկարի՛ր իմ հոգում շնորհների պտուղը: Աղաչո՛ւմ եմ, բարերար եւ ողորմա՛ծ Տեր, արթուն եւ զգա՛ստ պահիր ինձ, ուսուցանի՛ր ինձ՝ գնալու Քո բարի ճանապարհով, որ արժանի լինեմ Քո մեծ փառքին: Եվ քանզի ճաշակման ցանկությունն ամբողջապես զբաղեցնում է իմ միտքը, արդ, հալածի՛ր ինձանից որկրամոլությունը, որից միշտ խաբվեցի, եւ կերակրի՛ր ինձ Քո սուրբ երկյուղով: Առաքի՛ր, Տե՛ր, Քո սերովբեներից մեկին, որ, բերելով հրե կայծակը, մերձեցնի իմ շուրթերին եւ դուրս հանի իմ անօրենությունները, սրբի իմ մեղքերը, մաքրի իմ խորհուրդները, ջնջի իմ աղտեղությունները եւ լուսավորի իմ միտքը՝ նրանով հավիտենական կյանքը ժառանգելու: Առաքի՛ր, Տե՛ր, Սուրբ Հոգուդ ուրախարար բաժակը եղկելիիս, որ ծարավում եմ Քեզ, հագեցրո՛ւ եւ զվարթացրո՛ւ Քո սիրո եռանդով, լուծի՛ր եւ ոչնչացրո՛ւ իմ հանցանքների դառնության մրուրը: Առաքի՛ր, Տե՛ր, Քո լույսը եւ լուսավորի՛ր իմ միտքն ու իմ խորհուրդները Քո գիտության լույսով, հալածի՛ր իմ մտքի խավարը եւ իմ անձի տկարությունը կակղեցրո՛ւ իմ հոգու ջանքերով եւ վաստակներով: Երբ ճանապարհ ընկնեմ, ինձ մի՛ թողնիր մենակ, այլ առաքի՛ր իմ ետեւից օգնականությունը՝ օր ու գիշեր պահելով ինձ սատանայի բոլոր փորձություններից եւ իմ անկայուն ու թույլ մտքին մի՛ թող մեղանչել, այլ՝ լալ ու կոծել իմ մեղքերի եւ անօրենությունների համար: Պահի՛ր ինձ, Տե՛ր, խոսքերից եւ գործերից, տեսումներից եւ գերիչ խորհուրդներից. եւ Քո Դատաստանի երկյուղը տպավորի՛ր իմ սրտում՝ անզբաղ հոժարությամբ փութալու եւ Քո պատվիրանները պահելու համար: Փակի՛ր, Տե՛ր, դուռն իմ մեղքերի եւ բա՛ց ինձ լուսո եւ արդարության դուռը, որպեսզի երկյուղալից սիրով գամ ինձ Ստեղծողիդ ետեւից, որ ասացիր. «Եկե՛ք Ինձ մոտ բոլոր հոգնածներդ»: Եվ դարձյալ, թե՝ «Ով փնտրում է, ստանում է, ով հայցում է, գտնում է եւ ով բախում է, բացվում է նրան»: Նայի՛ր, Տե՛ր, իմ անձի մերկությանը, որ կողոպտեց թշնամին: Եվ այժմ խայտառակ եւ ամոթալից եմ Քո առջեւ: Հանդերձ հագցրո՛ւ ինձ, մտցրո՛ւ եւ ուրախացրո՛ւ Քո ընտրյալների պատվի մեջ: Հագցրո՛ւ ինձ, Տե՛ր, առաջին պատմուճանը, որից մերկացա իմ մեղքերով, ցույց տուր Քո անոխակալությունն իմ հանդեպ եւ Քո լուսափայլ ողորմությամբ զարդարի՛ր իմ մերկությունը: Լսի՛ր, Տե՛ր, անառակիս աղաղակը, որ ամոթով կանգնած եմ քո առջեւ. հայրենի գանձը վատնած՝ կորչում եմ սովամահ: Անասուն խոզերին հավասար կերակրվեցի եւ նմանվեցի նրանց: Մի՛ մերժիր ինձ, Տե՛ր, Քո հայրենի գութից, համարձակվում եմ Քո սիրո խնամքին (ապավինել): Ծնողիցդ հեռացա եւ իմ որդիությունն ուրացա: Հա՛յր, մեղա̃ Քո եւ երկնքի առաջ, արժանի չեմ քո որդին կոչվելու, դարձրո՛ւ ինձ որպես մեկը Քո վարձկաններից:
«Եթե մեկը միայն խոսքը լսող լինի եւ ոչ կատարող‚ կնմանվի մի մարդու‚ որ ակնապիշ դիտում է հայելու մեջ իր դեմքը: Նայելով՝ տեսնում է ինքն իրեն‚ անցնում գնում է եւ անմիջապես մոռանում‚ թե ինչպիսին էր ինքը» (Հակոբ 1.23-24): Մարդ արարածը երկրի վրա եւ երկնքում ամեն բան տեսնում է արեւի լույսի միջոցով: Տեսնում ու զանազանում է իրերն իրենց ձեւերով‚ գույներով‚ տեսակներով ու չափերով: Իսկ հայելուն նայելով՝ նա տեսնում է իր պատկերը‚ եւ‚ ինչպես առաքյալն է ասում‚ անցնում-գնում է եւ մոռանում իր դեմքի մանրամասները: Երկնքի հայելին‚ որ Սուրբ Գիրքն է‚ ողջ մարդկությանը հայտնում է աստվածային ճշմարտությունների մասին‚ որի մեջ տեսանելի է դառնում մարդու իրական‚ մեղավոր դեմքը: Սակայն մարդն ավելի հակված է դատել իր ծանոթների հավատքի և սիրո մասին, նա կարող է կարդալ Աստվածաշունչը‚ իմանալ Իսրայելի ողջ պատմությունը‚ բայց իր անձի վերաբերյալ հստակ ոչինչ չիմանալ: Մինչեւ անգամ Պողոս առաքյալն իր մասին ամբողջական պատկերացում չուներ: Երբեմն կարծեց‚ թե հրեշտակների նման երրորդ երկինք հափշտակվեց‚ երբեմն էլ իրեն համարեց աշխարհի ամենանվաստ եւ ամենամեծ մեղավորը եւ հառաչեց՝ ասելով. «Ի̃նչ խղճալի մարդ եմ ես‚ ո՞վ ինձ պիտի ազատի այս մահացու մարմնից»: Դրա համար էլ Աստված երկնքի հայելին՝ Աստվածաշունչը‚ շնորհեց մեղավոր մարդկությանը‚ որպեսզի այնտեղ նայելով՝ ճանաչենք մեզ եւ տեսնենք մեր հոգիների աղտոտվածությունը. տեսնենք մեղքի բծերով ապականված մեր հոգիները‚ և որ դարձել ենք շնացող‚ ստախոս‚ գող‚ խարդախ‚ սպանող... եւ փոխանակ մաքրվելու՝ ուրիշներին ենք դատում: Չենք նայում փրկարար հայելուն եւ չենք քննում ինքներս մեզ: Բոլորս պիտի հասկանանք‚ որ մեղավոր ենք ու դժոխքի արժանի: Ուստի առանձնանանք‚ աղոթենք‚ խնդրենք‚ որ Աստված ների մեզ եւ խոսքը ոչ միայն լսողներ‚ այլեւ կատարողներ լինենք: Հոգեւոր պատերազմում հաղթելը դժվար է‚ որովհետեւ թշնամին ավելի փորձառու է պատերազմը շահելու մեջ: Մենք սատանայի դեմ ենք պատերազմում‚ հետեւաբար հարկավոր է‚ որ պատերազմողն իր եւ թշնամու դիրքերը լավ իմանա: Դրա միակ միջոցը երկնքի հայելին գործածելն է‚ որը սովորեցնում է ճիշտ սպառազինություններով դեմ կանգնել սատանային: Անտարակույս‚ որ յուրաքանչյուրի տանը շատ հայելիներ կան‚ եւ մարդիկ ամեն օր օգտվում են դրանցից: Ու եթե փոքր-ինչ անմաքրություն են տեսնում‚ սրբում են‚ վերացնում՝ անպայմանորեն մաքուր եւ գեղեցիկ երեւալու համար: Հին եւ Նոր Կտակարաններն էլ հայելիների են նմանվում‚ եւ յուրաքանչյուր աստվածավախ մարդու կողմից գործածվել են բոլոր ժամանակներում‚ ամեն տան մեջ‚ որպեսզի ամեն մի աղտոտված եւ փոշոտված հոգի լվացվի Հիսուս Քրիստոսի արյամբ եւ մաքրվի Սուրբ Հոգով: Հարություն ՖԻԼՅԱՆ